Programma 2 | Welzijn en educatie

• We willen dat kunst en cultuur een bijdrage levert aan een aantrekkelijk woon- en verblijfklimaat in Ooststellingwerf.
• We willen kunst en cultuur bekend en toegankelijk maken voor met name kinderen en jongeren.
• We willen het cultureel erfgoed, inclusief de streektaal, beschermen en uitdragen.
• We willen dat kunst en cultuur een bindmiddel is voor de samenleving in Ooststellingwerf.
• We willen een faciliterende rol op het terrein van kunst en cultuur en ondersteunen initiatieven van inwoners op dit vlak.
• We willen bestaande kunstwerken blijven onderhouden en de huidige regelingen continueren.
• We willen de huidige bibliotheekvoorzieningen behouden.

• Kunst en cultuur draagt bij aan een aantrekkelijk woon- en verblijfklimaat in Ooststellingwerf.
• Iedereen (ook kinderen en jongeren) krijgt de kans en gelegenheid te participeren.
• Via diverse activiteiten hebben we ons cultureel erfgoed, inclusief de streektaal, uitgedragen. Zo kan het een bindmiddel zijn voor de samenleving.
• De bibliotheekvoorziening is ondersteund.
• De Maderbuitenbeelden blijven nog vijf jaar in onze gemeente.

• We hebben subsidies verstrekt uit het budget Kunst & Cultuur. Daardoor faciliteren en stimuleren we activiteiten en initiatieven op het gebied van kunst en cultuur, inclusief cultuureducatie en de bibliotheek. Het onderwijs en culturele instellingen promoten het aanbod.
• We hebben het kindpakket (Leergeld, Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds) opnieuw beschikbaar gesteld om deelname financieel mogelijk te maken.
• We hebben samen met de gemeente Weststellingwerf en de provincie Friesland een regeling ter stimulering van het Stellingwerfs voorbereid waardoor we initiatieven vanuit de samenleving gericht op Stellingwerfs kunnen ondersteunen. We hebben het convenant Nedersaksisch ondertekend.
• We maakten het weer mogelijk om de Open Monumenten Dag te organiseren, in samenwerking met monumenteigenaren en vrijwilligers. Hiermee trekken we ook toeristen naar onze gemeente.
• We hebben onze bestaande kunstwerken, bijvoorbeeld kunstwerken langs de weg en (oorlogs)monumenten onderhouden.
• We hebben afspraken gemaakt over het behoud van de Maderbeelden en de fietsroutes langs deze beelden.
• Via het Fonds hebben we subsidies verstrekt voor projecten met een culturele inslag.
• We hebben voorbereidingen getroffen voor de festiviteiten rond 75 jaar bevrijding in 2020.
  
  

Kunst & cultuur is voor alle lagen van de bevolking toegankelijk. Een veelzijdig aanbod is ook een stimulans voor de economie. De toeristische sector heeft hier baat bij.

• Het kunst- en cultuurbeleid gemeente Ooststellingwerf 2017-2019.

• We willen brede aandacht voor eenzaamheid.
• We willen ruimte geven aan maatschappelijke welzijnsinitiatieven, zoals bijvoorbeeld welzijn dorpse schaal Oldeberkoop. We willen dit faciliteren en actief zoeken naar (professionele) verbinding.
• We willen dat inwoners goed op de hoogte zijn van de initiatieven die er zijn. We willen dat hulpverleners actief worden geïnformeerd over initiatieven opdat zij de mensen aan wie zij zorg verlenen goed kunnen informeren. We willen dat de gemeente actief over initiatieven communiceert via haar online- en offline kanalen.

Het thema eenzaamheid is breed opgepakt en heeft een plek gekregen binnen de Visie op Samenleven. Er zijn opbouwwerkers in vijf pilot dorpen gestart. Zij brengen ideeën en initiatieven van inwoners verder en verbinden (groepen) inwoners met elkaar. De evaluatie van de pilot heeft begin 2020 plaatsgevonden.

Eenzaamheid
Zie ook Thema 2.4 Volksgezondheid. Eenzaamheid heeft invloed op de gezondheid van onze inwoners. We hebben verschillende bijeenkomsten georganiseerd over herkenning, het gesprek erover et cetera. We zijn een samenwerking aangegaan met een organisatie die mensen gaat verbinden en die inzet op duurzame en zinvolle relaties om gevoelens van eenzaamheid tegen te gaan bij onze inwoners (ook jongeren). Er is in 2019 een pilot met twee opbouwwerkers gestart die inwoners ondersteunt bij het uitwerken van initiatieven voor inwoners die zich eenzaam voelen. In 2019 hebben we het project Welzijn Op Recept opgestart, hier worden inwoners door de huisarts doorverwezen naar Scala, waar ze begeleid worden naar een activiteit of/en wordt er aansluiting gezocht bij maatschappelijke initiatieven. Het Gebiedsteam neemt na enkele maanden contact op met inwoners die een naaste verloren hebben. Binnen het project Zorg economie is een groep studenten bezig met onderzoek naar hoe we onze jeugd een positievere gezondheid kunnen laten ervaren. Hierin wordt integraal aandacht besteed aan het onderwerp eenzaamheid onder jongeren. 

Maatschappelijke welzijnsinitiatieven
We investeren in opbouwwerk om inwoners met een idee op gang te helpen, talenten in het dorp aan te boren, gebruik te maken van wat er al is (binnen en buiten het eigen dorp / de buurt) en mensen en verenigingen te verbinden. We hebben diverse maatschappelijke initiatieven ondersteund, onder andere vanuit WMO-middelen en het Fonds. Denk aan De Herberg Waskemeer, gezond ouder worden Langedijke, Turfdagen Appelscha, afscheidshuis Oosterwolde, uitdagend en groen speelplein Donkerbroek, historische fiets- en wandelroute Donkerbroek, Vlindertuin en voedselbos Buttingaschool Oosterwolde, buurtcamping Haulerwijk.

Vrijwilligers
We hebben de vrijwilligersvacaturebank vernieuwd (ondergebracht bij Scala). We bieden verzekeringen aan voor vrijwilligers. We hebben de jaarlijkse vrijwilligersawards uitgereikt waardoor we vrijwilligers in het zonnetje zetten. Er is een Verenigingsfonds opgericht bij de Stichting Scala waar verenigingen een beroep op kunnen doen voor scholingsactiviteiten, trainersopleidingen, facilitering bestuurders/opleidingen et cetera. Binnen de ontwikkeling van de visie op samenleven zal aankomende periode aandacht zijn voor het vrijwilligersbeleid.

Communicatie over initiatieven
We zorgen dat hulpverleners geïnformeerd worden over initiatieven. Zo kunnen zij dit weer doorgeven aan hun cliënten. Hiervoor zetten we onze on- en offline kanalen in. De Vraagwijzer Ooststellingwerf hebben we uitgebreid met informatie verkregen vanuit projecten en organisaties.

Eenzaamheid
Inwoners merken dat er aandacht is voor eenzaamheid en er zijn activiteiten waar zij aan deel kunnen nemen. Maar er is ook aandacht voor zingevingsvraagstukken.

Maatschappelijke welzijnsinitiatieven
Inwoners zien dat er meer maatschappelijke welzijnsinitiatieven ontstaan en dat er mogelijkheden zijn om in hun eigen omgeving mee te doen.

Vrijwilligers
Inwoners zien dat we vrijwilligerswerk ondersteunen en waarderen.

Communicatie over initiatieven
Inwoners kunnen informatie vinden over initiatieven.

• We willen ideeën vanuit dorpen over leefbaarheid (in de breedste zin van het woord) stimuleren. 
• We willen de dorpsbudgetten voor alle inwoners in stand houden en indien gewenst uitbreiden.

Via de wijk- en dorpenbudgetten konden de dorpen zelf initiatieven bekostigen om de leefbaarheid te stimuleren.

De dertien PB-en van alle dorpen in Ooststellingwerf en vier bewonerscommissies in Oosterwolde kregen ook in 2019 een wijk- en dorpenbudget. Dit budget is vrij besteedbaar voor leefbaarheidsactiviteiten en initiatieven in de dorpen en wijken. Dit budget is opgebouwd uit 2.500 euro per dorp en 1 euro per inwoner. Voor de wijken in Oosterwolde 1.750 euro per wijk en 1 euro per inwoner.  

Daarnaast is extra budget ingezet voor opbouwwerk in de dorpen als pilot voor 2019. Aanleiding vormden de dorpsgesprekken (Visie op Samenleven), waar ideeën en initiatieven uit kwamen. Sommige dorpen hadden behoefte aan ondersteuning om deze ideeën verder te brengen.

Ook via "Het Fonds" zijn extra activiteiten en projecten gericht op leefbaarheid in de dorpen gestimuleerd.

De beleidsafdeling, de Buitendienst en het Gebiedsteam maken een gezamenlijke ronde langs de plaatselijke belangen en bewonerscommissies om te horen wat er speelt, af te stemmen en zo nodig snel dingen op te pakken in het dorp of de wijk.

De inwoner merkt dat er activiteiten en projecten zijn en er nieuwe initiatieven bij komen, gericht op leefbaarheid van de dorpen. Denk aan het plaatsen van hondenpoepbakken tot het introduceren van outdoorfitness apparatuur of sociale projecten als burendagactiviteiten, jongerenontmoetingsactiviteiten en gezamenlijk eten voor ouderen.

Plaatselijke belangen / bewonerscommissies in de vijf dorpen waar de opbouwwerkers actief zijn merken dat initiatieven vlotter op gang komen.

• Notitie “Voortgang pilot dorpsagenda’s/gebiedsagenda’s” (voorjaar 2012)

• We willen vroegtijdig schoolverlaten voorkomen. We willen eraan bijdragen dat kinderen minimaal hun startkwalificatie behalen.
• We willen de samenwerking tussen instellingen binnen brede kindcentra stimuleren.
• We willen de huidige voorzieningen voor laaggeletterden behouden en activiteiten, zoals het DigiTaalhuis, voortzetten.
• Handhaven van de kwaliteit, bereikbaarheid en betaalbaarheid van het onderwijs. Dit binnen de (financiële) kaders van het Rijk.

Ontwikkeling Brede School
Vanuit de Brede School en het Integraal Kindcentrum (IKC) is er een samenhangend geheel van onderwijs, opvang, opvoeding en vrije tijd aanwezig. De inzet is gericht op het versterken en verrijken van de ontwikkelingskansen van kinderen, maar ook voor in de buurt en in het dorp. Voor het bevorderen van optimale ontwikkelingskansen voor leerlingen is de doorgaande leerlijn verder geoptimaliseerd. Er is een goede samenwerking en verbinding tussen voorschoolse educatie, basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Binnen het IKC zijn het onderwijs, kinderopvang en peuterspeelzaalwerk in gesprek over een bestuurlijke vormgeving.

Tegengaan laaggeletterdheid
In het kader van de aanpak van laaggeletterdheid werken we in de kinderopvang met Boekstart. In het primair onderwijs is met 'de Bibliotheek op school' gestart. De pedagogisch medewerkers in de kinderopvang zijn opgeleid tot taalniveau 3F.

Het Taalnetwerk is verder gegaan met de aanpak van laaggeletterdheid. In Oosterwolde is het Taalplein van start gegaan. Het Taalplein is voor iedereen die wil oefenen met taal, rekenen en computeren. Het Taalplein is niet gericht op het behalen van een certificaat of diploma. Vanuit de bibliotheek in Oosterwolde is in samenwerking met werkgevers een kennismakingsdag georganiseerd over werk in het kader van de week van het Alfabetisering.

Voor- en Vroegschoolse Educatie
Via de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) is opnieuw een bijdrage geleverd aan het voorkomen van onderwijsachterstanden. Er is extra ingezet op kinderen met een risico op taalachterstand. Hiervoor is in 2019 het programma VVE-Thuis verder uitgerold. Er zijn veel VVE doelgroep kinderen bereikt en geleid naar een passend aanbod. Dit is gerealiseerd door samen te werken met Scala, kinderopvang, de Jeugdgezondheidszorg en het primair onderwijs. In augustus 2019 is, vooruitlopend op de wetswijziging per 1 augustus 2020, een pilot van start gegaan waarin peuters 16 uur per week gebruik kunnen maken van het VVE-aanbod. Voor de uitbreiding van het aantal uren en intensivering van de VVE ontvangen gemeenten vanaf 2019 een hoger budget van het Rijk.

Het aantal jonge kinderen (0 tot en met 3 jaar) in de gemeente Ooststellingwerf neemt gestaag af. In 2015 waren er 940 kinderen in deze leeftijdsgroep. In 2019 waren het er nog 844, een daling van 96. De demografische ontwikkeling zal zich naar verwachting verder voortzetten. Dit zal op termijn leiden tot minder deelname aan de kinderopvang en peuterspeelgroepen. Ook het aantal leerlingen in zowel het primair als het voortgezet onderwijs gaat afnemen. Kleinere scholen en leegstand van lokalen zal een gevolg zijn van deze ontwikkeling.

Voorkomen vroegtijdig schoolverlaten
Door de leerplichtambtenaar en in samenwerking met StartWijzer (voorheen RMC De Friese Wouden) zijn acties in de vorm van maatwerk ingezet om alle leerplichtige kinderen te laten deelnemen aan het onderwijs. Deze regionale aanpak versterkt de kwaliteit. Het percentage jongeren dat de school vroegtijdig verlaat ligt in Ooststellingwerf op plm. 1,25 (bron: DUO schooljaar 2017-2018). In de ons omringende gemeenten ligt het percentage hoger. Landelijk is dit 1,91%.

Onderwijshuisvesting
De kwaliteit van de onderwijshuisvesting hebben we een nieuwe impuls gegeven.

Ontwikkeling van de Brede School
De basis voor de Brede School is een netwerk tussen partijen in en om de school. Dit netwerk is gebaseerd op samenwerking. Alle betrokkenen in het netwerk besteden aandacht aan het cognitief leren, creatieve, motorische en sociaal-emotioneel ontwikkeling. Daarnaast verzorgt de Brede School naschoolse activiteiten. Die zijn belangrijk voor de binding van de Brede School met het dorp of de wijk. In Oosterwolde is een Integraal Kindcentrum (IKC). Een IKC is een voorziening waar kinderen komen om te leren, spelen, ontwikkelen en ontmoeten. Een IKC vertrekt vanuit het kind en de vraag wat dat kind nodig heeft.

Optimale ontwikkelingskansen voor leerlingen
We bieden optimale ontwikkelingskansen door een doorlopende leerlijn, tot en met een goede start op de arbeidsmarkt. We geven kinderen en jongeren goede ondersteuning. En extra zorg aan het kind dat het nodig heeft.

Tegengaan laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid komt voor bij een grote en diverse groep mensen. Laaggeletterdheid is een belemmering voor participatie van deze inwoners. We werken aan het vinden van laaggeletterden en ondersteunen hen vervolgens bij het leren lezen, schrijven en rekenen (basisvaardigheden). Dit doen we via het Digi-Taalhuis, het Taalplein en het Taalnetwerk door het ontwikkelen van deskundigheid bij professionals en vrijwilligers.

Voor- en Vroegschoolse Educatie
We bieden Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) aan alle kinderen die dat nodig hebben. We streven naar een bereik van 100%. Binnen het VVE-programma is er extra aandacht voor de taalverwerving van kinderen van nieuwkomers in de vorm van een tutor. De tutor begeleidt niet alleen de nieuwkomers kinderen maar is ook vraagbaak voor de pedagogisch medewerkers in de peuterspeelgroepen en leerkrachten in het primair onderwijs. Alle peuterspeelgroepen zijn bezet met ten minste twee gekwalificeerde pedagogische medewerkers. De peuterspeelgroepen, de kinderopvang en het primair onderwijs werken nauw samen. Hierdoor is er een doorgaande lijn van de voorschoolse voorziening (in peuterspeelgroepen of kinderdagverblijven) naar de vroegschoolse voorziening (in groep 1 en 2).

Voorkomen voortijdig schoolverlaten
Iedere jongere haalt een startkwalificatie. Is dit niet haalbaar, dan bieden we in samenwerking de leerplichtambtenaar, StartWijzer en het Gebiedsteam een passend traject aan. Daarbij maken we gebruik van de inzet van hulpverlening of begeleiding richting arbeidsmarkt met een opleidingscomponent.

Onderwijshuisvesting
De raad heeft in zijn vergadering van 15 oktober 2019 een krediet van € 1.887.000 beschikbaar gesteld voor de vernieuwbouw van b.s. de Twirrewyn.

• Uit de Onderwijsmonitor blijkt dat onderwijsachterstanden in onze gemeente afnemen.
• Alle kinderen krijgen de kans om zich in een doorgaande leerlijn optimaal te ontwikkelen.
• Ook laaggeletterden hebben de mogelijkheid om zich, via het Digi-Taalhuis en de Taalgroep, te ontwikkelen op het gebied van taal, rekenen en digitale vaardigheden.
• In Donkerbroek wordt thuisnabij kwalitatief goed en toekomstbestendig onderwijs gerealiseerd in een hierop afgestemd en energieneutraal schoolgebouw.
  
  

• Beleidsnota peuterspeelzaalwerk ‘Een goed begin is het halve werk’ (augustus 2010)
• Toekomstvisie van het Basisonderwijs in Ooststellingwerf (december 2013)
• Omvormingsplan peuterspeelzaalwerk Ooststellingwerf (juni 2016)

• We willen gezondere inwoners en bevorderen van onderlinge contacten door sport.
• We willen bestaande sportaccommodaties behouden en zoveel mogelijk verduurzamen. We doen onderzoek naar mogelijkheden om in deze verduurzaming te investeren. En eventueel een terugbetalingsregeling mogelijk te maken uit een deel van de opbrengst.
• We gaan in samenspraak met de dorpen, bewegen in de openbare ruimte stimuleren, bijvoorbeeld door ‘ommetjes’ en het multifunctioneel inzetten van bestaande sportveldjes.
• We gaan onderzoeken wat maairobots kunnen betekenen voor de exploitatie en kwaliteit van de huidige sportvelden.
• We willen de huidige sportstimuleringsregelingen voor iedereen tot 18 jaar, tot een bepaalde inkomensgrens, behouden.
• We gaan verkennen wat de mogelijkheden zijn om iedereen vanaf 18 jaar, tot een bepaalde inkomensgrens, gratis te laten sporten. In ruil voor vrijwilligerswerk voor de sportvereniging.
• We willen dat elk kind wordt gestimuleerd om een zwemdiploma te behalen. Waar nodig faciliteren we dat tot een bepaalde inkomensgrens.
• We willen, in samenwerking met scholen en sportverenigingen, bewegen door kinderen stimuleren. Eventueel met inzet van buurtsportcoaches.
• Uitvoeren van de Visie Sportaccommodaties 2015-2030. In juni 2015 is de Visie Sportaccommodaties 2015-2030 vastgesteld. Deze visie voeren we in 2016 en volgende jaren uit.

Gezondere inwoners en onderlinge contacten en Bewegen door kinderen
De kwaliteit van bewegingslessen op scholen is toegenomen door inzet van buurtsportcoaches. Er is een breed aanbod van tussen- en naschoolse sport- en beweegactiviteiten en de verenigingen hebben voldoende geschoolde vrijwilligers. Sport maakt onderdeel uit van een integrale benadering op het gebied van onder andere gezondheid en armoedebestrijding. 

Sportaccommodaties
De bestaande sportaccommodaties zijn behouden en waar mogelijk zijn maatregelen in het kader van de verduurzaming genomen. Er is nog geen onderzoek gedaan naar mogelijkheden om in verduurzaming te investeren door bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen en installeren van warmtepompen in de bestaande accommodaties. Overigens is in 2018 het buitenbad Haulewelle volledig verduurzaamd en is in 2019 besloten om in 2020/2021 in Donkerbroek een energieneutraal DoarpsSintrum (met een sportzaal) te laten realiseren. De Visie Sportaccommodaties 2015-2030 is daarmee in 2019 conform uitgevoerd.

Bewegen in openbare ruimtes stimuleren
Op een aantal plekken bestaan nu outdoorfitness parkjes of een meer beweegvriendelijk speelterrein of schoolplein. Er zijn initiatieven mogelijk gemaakt via het provinciale Iepen Mienskip Funs en Het Fonds van de gemeente.

Sportstimulering tot 18 jaar
Jongeren tot 18 jaar ervaren minder financiële drempels. Ouders kunnen gebruik maken van de sportstimuleringsregelingen. Er zijn cijfers bekend via Stichting Leergeld tot en met het 3e kwartaal van 2019:

• Zwemles; 31 gezinnen en 43 kinderen bereikt
• Contributie sport; 42 gezinnen en 68 kinderen bereikt
• Schoolreizen; 41 gezinnen en 72 kinderen bereikt
• Fiets; 18 gezinnen en 21 kinderen bereikt
• Computer; 8 gezinnen en 8 kinderen bereikt
• Schoolbenodigdheden; 40 gezinnen en 59 kinderen bereikt
• Contributie cultuur; 8 gezinnen en 11 kinderen bereikt

Sportstimulering vanaf 18 jaar
Gratis sporten in ruil voor het verrichten van vrijwilligerswerk levert de verenigingen een exploitatietekort op (leden die wel sporten, maar geen contributie betalen). Hiervoor moeten zij worden gecompenseerd. Daarom is dit niet gerealiseerd. Over het ’vrijwilligersprobleem’ gaan we overigens met verenigingen in gesprek om te kijken welke oplossingen zij zelf wenselijk achten en wat daarvoor nodig is.

Ieder kind een zwemdiploma
Het bereik van de zwemlessen is groot. Zie bij sportstimulering tot 18 jaar voor cijfers over zwemlessen.

Gezondere inwoners en onderlinge contacten en Bewegen door kinderen
We zetten zes buurtsportcoaches in. Zij zijn in dienst bij Stichting Scala. Zij bieden activiteiten in het onderwijs, de zorg, voor ouderen en de jeugd. Ze werken nauw samen met sportverenigingen, scholen, bewonerscommissies, plaatselijke belangen en andere (zorg)organisaties. De inzet van de buurtsportcoaches is uitgebreid in 2019 ten opzichte van 2018. Zo maken we maximaal gebruik van de rijksregeling Buurtsport. De lijnen tussen de buurtsportcoaches en de gemeente zijn kort. Doordat Scala ook jongerenwerk, peuterspeelzaalwerk, opbouwwerk, maatschappelijke ondersteuning en activiteiten voor statushouders biedt, pakken de buurtsportcoaches dingen ook integraal op. Ook worden er bij Scala een flink aantal CIOS studenten ingezet ter ondersteuning van de Buurtsport, waardoor ze meer menskracht hebben.

Er zijn diverse gezondheidsprojecten in de gemeente die een link hebben met sporten / bewegen en/of sport- en beweegaanbieders. Denk aan 'gezonde sportkantines', leefstijlprojecten en wandelgroepjes opgezet door buurtsport, zie ook de paragraaf Volksgezondheid.

De buurtsportcoaches doen op de basisscholen tijdens de gymlessen een screening van de motorische vaardigheden van de leerlingen. Als er leerlingen zijn die motorisch minder vaardig zijn, bieden zij hen (in goed overleg met de ouders) een extra pakket aan gymlessen aan om de motorische vaardigheden te verbeteren waardoor ze makkelijker meedoen aan reguliere sport- en beweegactiviteiten.

Er is een Verenigingsfonds opgericht bij de Stichting Scala waar verenigingen een beroep op kunnen doen voor scholingsactiviteiten, trainersopleidingen, facilitering bestuurders/opleidingen et cetera.

Sportaccommodaties
De exploitanten waarmee we een Exploitatieovereenkomst hebben afgesloten kregen hun bijdrage van ons. Dit geldt ook voor de exploitanten waarmee we een budgetovereenkomst hebben. Het planmatig onderhoud is conform de MJOP uitgevoerd en op basis van de meest recente wet- en regelgeving. De BTW op het planmatig onderhoud is (voor zover mogelijk) teruggevraagd via de SPUK-regeling. Sportverenigingen kregen informatie over de BOSA-regeling (= teruggave BTW op investeringen en onderhoud) en andere regelingen om hun accommodaties te verduurzamen. Daarnaast is het vaktechnisch onderhoud van de sportvelden conform bestek uitgevoerd en is van een sportveld de toplaag vervangen. De raad heeft in 2019 besloten bij de vaststelling van de meerjarenbegroting 2020-2023 om in 2020 € 100.000 beschikbaar te stellen voor grondgebonden beregeningsinstallaties.

Bewegen in openbare ruimtes stimuleren
We werken samen met een sportformateur die met lokale sportaanbieders/sportverenigingen aan de slag gaat om vóór april 2020 tot een lokaal sportakkoord te komen. Dit is een uitwerking van het landelijk sportakkoord. In het lokaal sportakkoord werken de sportformateur, de gemeentelijk sportambtenaar en een vertegenwoordiging van de Buurtsport intensief samen om dit in deze korte periode te realiseren. We benaderen alle sportverenigingen hiervoor begin 2020. Sommige sportaanbieders/sportverenigingen ondertekenden al een intentieverklaring om zich te verbinden.

Er zijn goede contacten met de lokale sportaanbieders, sportverenigingen via de Buurtsport en via de sportambtenaar. Ook worden er gezamenlijke avonden georganiseerd voor de lokale sportverenigingen vanuit hun landelijke sportbonden en vanuit de provinciale ondersteuningsorganisatie Sport Fryslân.

We zijn in gesprek met de dorpen: welke behoeften zijn er en welke mogelijkheden ziet men om bewegen in de openbare ruimte te stimuleren? Hierbij maken we zoveel mogelijk gebruik van dat wat er al is (faciliteiten, verenigingen, activiteiten, buurtsportcoaches). Het onderwerp is aan de orde gekomen in de wijk- en dorpsgesprekken (Visie op Samenleven). De opbouwwerkers en de dorpencoördinatoren hebben hierin een ondersteunende en faciliterende rol. 

Sportstimulering tot 18 jaar
We bieden mogelijkheden via stichting Leergeld. 

Sportstimulering vanaf 18 jaar
We gaan o.a. in het licht van het lokaal Sportakkoord met verenigingen in gesprek om te kijken welke mogelijkheden zij zien voor sportstimulering (zie kopje gezondere inwoners).

Ieder kind een zwemdiploma
De buurtsportcoaches komen op de scholen en zij signaleren het als kinderen niet op zwemles zitten. Als dit het geval is, spreken zij hierover met de leerkracht, die het vervolgens met de ouders bespreekt. Als ouders financiële drempels ervaren om hun kind op zwemles te doen, dan hebben we hiervoor Stichting Leergeld. Daar waar kinderen niet naar zwemles kunnen door bijvoorbeeld tijdgebrek of geen vervoer bieden we in Haulerwijk en Appelscha, waar een buitenbad is, en de buurdorpen daarvan mogelijkheden om te zwemmen via de buitenschoolse opvang. 

• Goede en bereikbare sportaccommodaties die ook in 2019 weer voor de inwoners en recreanten beschikbaar waren.
• Inwoners kunnen op een aanvaardbare afstand gebruikmaken van toekomstbestendige sportvoorzieningen in de buurt.
• Inwoners worden actief benaderd en gestimuleerd om (meer) te bewegen en te sporten. Zij hebben keuze uit een divers aanbod aan sport- en beweegactiviteiten. De buurtsportcoaches en hun stagiaires vanuit het CIOS zijn op veel plekken zichtbaar in touw.
• Verenigingen voelen zich ondersteund door de oprichting van het Verenigingsfonds (zie hierboven).
• Er zijn meer mogelijkheden om te bewegen in de openbare ruimte. 
• Bij een laag inkomen zijn er financiële regelingen om kinderen en jongeren onder de 18 jaar te laten sporten. Via stichting Leergeld zijn hiervoor diverse ondersteuningsmogelijkheden.
• Sportstimulering door onder andere de buurtsportcoaches. Er zijn goede contacten met sportbonden, Sport Fryslan en andere organisaties die actief zijn op het gebied van sport en bewegen.
  
  

• Visienota Sport en Bewegen "zuidoost Friesland in Beweging" 2016-2021
• Beleidsuitgangspunten nota sport en bewegen in ZO Friesland
• Uitvoeringsnota sport en bewegen 2017-2018 (inclusief uitvoeringsnota Buurtsport 2017-2018)
• Gemeentelijk gezondheidsbeleid 2013-2016 (december 2013)
• Lokaal jeugdbeleid 2014-2017
• Analyse Sportaccommodaties in Ooststellingwerf (november 2014)
• Visie Sportaccommodaties in Ooststellingwerf 2015-2030 (juni 2015)

• We willen goede en veilige zorg voor al onze inwoners.
• We onderzoeken, in samenspraak met alle betrokken partijen, hoe we kunnen komen tot een integrale aanpak voor de verbetering van de leefstijl en het beschermen, behouden en bevorderen van de mentale en fysieke gezondheid in het algemeen.
• We willen de huidige vervoersvoorzieningen voor ouderen en gehandicapten behouden.

Zorgaanbieders, verwijzers en inwoners weten steeds beter de weg te vinden voor ondersteuning voor de verbetering van de leefstijl en het beschermen, behouden en bevorderen van de mentale en fysieke gezondheid in het algemeen. De integrale kijk op gezondheid wordt steeds meer gebaseerd op het model Positieve Gezondheid waarin niet (alleen) de ziekte, maar een betekenisvol leven van mensen centraal staat.

Goede en veilige zorg
We hebben ingezet op en zijn gestart met een aantal projecten.

• In het project de Vitale Regio werken we samen met De Friesland Zorgverzekeraar, de GGD, partners uit het gezondheidscentrum en de doelgroep zelf aan een contextuele aanpak van laaggeletterdheid. 
• Binnen het Escalatieplatform werken we met verschillende organisaties samen om inwoners met zeer complexe problematiek te ondersteunen en de situatie te de-escaleren.
• We streven naar een zo goed mogelijke dekking van het AED netwerk in onze kernen en dorpen. Samen met de plaatselijke belangen zijn we eind 2019 gestart met de inventarisatie en uitrol om te komen tot dit dekkend netwerk. Van zowel AED's als burgerhulpverleners.
• Binnen het projectteam van de omgevingsvisie zijn we vertegenwoordig vanuit het Sociaal Domein (Gezonde Leefomgeving).

Verbetering leefstijl en bevorderen positieve gezondheid

• We kijken naar de gezondheidsverschillen per leeftijdsgroep en regio (overgewicht, laaggeletterdheid, alcohol & drugs, etc.). Ook onderzoeken we waar op lange termijn de meeste gezondheidswinst te behalen valt. Er zijn nieuwe onderzoeken uitgezet voor de gezondheidsmonitor van de GGD. Op basis van deze analyse bepalen we de komende jaren waar we op gaan inzetten en maken we een goede aanpak. Hierin werken we samen met o.a. de zorgaanbieders. We zetten in op toegang tot preventie.
• We zetten in op gezonde generaties en een positieve gezondheid van onze inwoners, we zijn gestart met de interne opleiding Positieve Gezondheid.
• We hebben een aanpak voor mensen met psychosociale problemen ontwikkeld en de nieuwe Wet verplichte GGZ geïmplementeerd. 
• We hebben een hotspot-onderzoek in samenwerking met de GGD uitgevoerd over de naleving van alcohol onder de 18 jaar. De resultaten hiervan geven aan dat hier nog een aandachtspunt zit. Dit wordt in gezamenlijkheid met veiligheid en zorg opgepakt.
• Met de inzet van buurtsportcoaches en andere programma’s hebben we inwoners ondersteund in een gezonde leefstijl door beweging te promoten. Door de pilot Welzijn op recept is er gewerkt aan het opzetten van netwerken met zorgaanbieders en verwijzers van inwoners met vraag naar ondersteuning op het gebied van welzijn, leefstijl en eenzaamheid.
• Door de samenwerking aan te gaan met VraagElkaar zetten we in op de bestrijding van eenzaamheid. Ook zijn er meerdere bijeenkomsten en workshops op dit thema georganiseerd afgelopen jaar.
• In de aanpak van bovenstaande punten hebben we de Sporen en Pijlers van GIDS meegenomen.

Verbonden partij: Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Fryslân (VRF)
Binnen de VRF werken Friese gemeenten, Brandweer Fryslân, GGD Fryslân en andere partners samen aan brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De VRF werkt op het gebied van gezondheidszorg aan het beschermen en bevorderen van de gezondheid van de Friese inwoner.

Vervoersvoorziening (Publiek Vervoer)
We hebben de inventarisatie van de haltevoorzieningen van het openbaar vervoer uitgevoerd. Op basis hiervan hebben we een uitvoeringsplan opgesteld. Voor de uitvoering van dit plan is geen geld beschikbaar gesteld.  Vanuit de WMO zijn we bezig om te kijken welke mogelijkheden wenselijk zijn om mobiliteit van ouderen en gehandicapten te behouden of uit te breiden.

Goede en veilige zorg

• Het gezondheidscentrum op de Brink in Oosterwolde is voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk. Ook voor mensen die minder goed kunnen lezen en schrijven.
• Inwoners krijgen betere zorg, omdat de gemeente aan de achterkant meekijkt/stuurt op de kwaliteit.
• Escalerende situaties zijn sneller onder controle. Er is een meldpunt Verwarde personen.
• Inwoners weten makkelijker de weg naar preventieve interventies te vinden.

Verbetering leefstijl en bevorderen positieve gezondheid
Naar aanleiding van de analyse van de GGD op basis van de gezondheidsmonitor en de dorpsgesprekken (Visie op Samenleven) merkt de inwoner dat verschillende acties in de gemeente plaatsvinden om de fysieke en mentale (positieve) gezondheid van inwoners te bevorderen. Bijvoorbeeld vanuit het project Welzijn Op Recept, hier zijn inwoners door hun huisarts doorverwezen naar Scala waar zij aan de hand van het model Positieve Gezondheid begeleid worden. Ook is er een gezondheidsmarkt georganiseerd in Haulerwijk in samenwerking met de lokale zorgaanbieders.

• Gemeentelijk Gezondheidsbeleid 2013-2016 (december 2013)

Thema 2.1 Kunst en cultuur
Kunst en cultuur, voordeel € 151.000

• Voordeel Project Mader € 58.000*. In 2019 is € 58.000 minder uitgegeven voor project Mader dan begroot. Het restant budget, vanuit de algemene reserve, wordt gebruikt voor de verplichtingen voor het nieuwe contract met Stichting Mader voor de periode 2020-2024 en de overige kosten gerelateerd aan project Mader.
• Voordeel Participatie Ooststellingwerf € 90.000. Het beschikbare budget voor overheidsparticipatie is niet volledig uitgegeven. Dit komt deels doordat niet voor alle initiatieven financiële ondersteuning nodig is. Daarnaast zijn er een aantal initiatieven die niet gehonoreerd zijn, omdat ze niet passend waren voor het budget en/of de doelstelling van de gemeente Ooststellingwerf.

Maatschappelijke initiatieven, voordeel € 25.000
Er was € 50.000 beschikbaar gesteld voor jeugd, weerbaarheid en jongerenplekken. Dit is niet volledig uitgegeven. De dekking is de reserve sociaal domein (zie programma 3). De onttrekking van € 25.000 schuift door naar 2020.

Algemene reserve, nadeel € 58.000*
Lagere onttrekking voor het Project Mader € 58.000, zie Kunst en Cultuur.  

Thema 2.2 Onderwijs
Lokaal onderwijsbeleid, nadeel € 74.000
Er zijn hogere kosten voor leerlingenvervoer in verband met meer bijzondere vervoerskosten en meer gebruik van andere vormen van onderwijs over een grotere afstand. Dit is een regionaal beeld. Daarnaast neemt het aantal kinderen dat met eigen vervoer (door de ouders) naar school gaat af en neemt het aangepaste taxivervoer toe. Daardoor neemt het aantal leerlingen met hogere tarieven (hoger dan de standaard) toe. Dit zorgt voor hogere lasten.  

Thema 2.3 Sport
Welzijn en sportaccommodaties, voordeel € 270.000

• Voordeel € 240.000* doordat de uitbreiding van het Sportcomplex Waskemeer nog niet heeft plaatsgevonden.
• Voordeel € 30.000 doordat SPUK uitkering (compensatie BTW sportaccommodaties) op dit product is geboekt, terwijl de kosten deels via een ander product (gymlokalen huisvesting onderwijs) lopen en doordat de kosten voor onderhoud sportterreinen lager zijn uitgevallen dan begroot.

Algemene reserve, nadeel € 240.000*
Lagere onttrekking voor realisatie van uitbreiding sportcomplex Waskemeer € 240.000, zie welzijn en sportaccommodaties.

Thema 2.4 Volksgezondheid
Gemeentelijk gezondheidsbeleid, voordeel € 81.000
De projecten eenzaamheid en AED's zijn later van start gegaan dan de verwachting waardoor minder is uitgegeven. Daarnaast zijn in afwachting op de Visie op Samenleven beperkt initiatieven opgesteld.


* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten.