Programma 3 | Ruimtelijke en economische ontwikkeling

• We willen de promotie en marketing van onze gemeente als toeristische bestemming voortzetten.
• We willen inzetten op het ontwikkelen van nieuwe werkgelegenheid in de sector toerisme en recreatie.
• We willen inzetten op versterking van het bestaande recreatie en toerisme, passend bij de aard en schaal van de gemeente en de ruimtelijke kwaliteit.
• We willen inzetten op regionale samenwerking, waarbij we effectief samenwerken met buurgemeenten.
  
  

• De promotie en marketing van Ooststellingwerf als toeristische bestemming is een doorlopend proces en daar wordt hard aan gewerkt door zowel Coöperatie Appelscha 3.0 als de regionale marketingorganisatie Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland (TRZF).
• De werkgelegenheid is flink aangetrokken na de coronaperiode, en verschillende ondernemers hebben moeite de vacatures in te vullen vanwege de krapte op de markt.
• Ondernemers worden gestimuleerd om zich te blijven ontwikkelen op het gebied van gastheerschap. Daarnaast worden initiatiefnemers van nieuwe vestigingen of uitbreiding van recreatieve ondernemingen actief geadviseerd gebruik te maken van provinciale adviesorganisaties voor professioneel advies.
• De huidige samenwerking met Zuidoost Friesland en het Recreatieschap Drenthe is zeer waardevol.
  
  

De gemeente is actief op lokaal, regionaal en provinciaal niveau om projecten (mede) uit te voeren en ondernemers te ondersteunen met advies.

De recreatieve voorzieningen worden aangevuld of verbeterd waardoor de woonomgeving prettiger wordt.

• Masterplan Regio Appelscha (2017-2021)
• Structuurvisie Ooststellingwerf 2010-2020-2030 (2009)
  
  

• We willen de ingezette koers van BioBased Economy (BBE) en de stimulerende rol van de gemeente voortzetten.
• We willen ondernemers faciliteren om de kansen van een BioBased Economy te verzilveren.
• We willen kennisdeling en kennisontwikkeling stimuleren over biobased materialen en producten tussen ondernemers, onderwijs, kennisinstellingen.
• We realiseren met onze partners een Leer- en kenniscentrum Bodem als onderdeel van de Regio Deal.
  
  

We hebben projecten ondersteund die bijdragen aan een BioBased Economy (BBE), zoals een biobased brug op het Ecomunitypark. Daarnaast is het thema circulaire economie en BBE beter ingebed in het onderwijs. Door projecten zoals 'Techniek op zijn kop' waarbij leerlingen van basisscholen uit Ooststellingwerf, samen met leerlingen van het Stellingwerf College en leerlingen van Mbo-instellingen hebben samengewerkt aan het opwaarderen van afval naar nieuwe producten. 

Het afgelopen jaar hebben we veel met ondernemers gesproken over de kansen die liggen in circulaire economie en BBE. We hebben ondernemers geholpen om deze kansen te verzilveren, o.a. door te verbinden met onderwijs en kennisinstellingen en onderzoeks- en innovatietrajecten te starten.

We hebben inzet gepleegd op beter aanbesteden en dan met name het goede voorbeeld geven als overheid door meer circulair aan te besteden. Dit wil zeggen dat wij aan marktpartijen vragen om in het werk meer hergebruik van materiaal toe te passen. Zo zijn wij in gesprek met producenten van betonverharding over het verhogen van het hergebruik van materialen in betonproducten die wij toepassen in de openbare ruimte.

Op de lange termijn draagt BBE bij aan meer banen. Zowel voor praktijkgerichte opgeleiden als voor hoger opgeleiden. Vanuit de diverse projecten in en rondom het Biosintrum zijn meerdere leerlijnen bij Mbo-scholen in ontwikkeling, zoals de leerlijn Natuurlijk Bouwen, leerlijnen ten behoeve van een waterstof hub, opleidingsprojecten voor onderhoudsmonteurs elektrolyseapparaten, monteurs- en onderhoudsopleidingen voor diverse type zonnepanelen, etc.

• Roadmap NOM: De biobased economy in Noord – Nederland (2011)
• Innovatiecontract BBE, topsectorenbeleid (2011)
• Innovating for sustainable growth a bioeconomy for Europe (2012)
• Structuurvisie Ecomunitypark 2012 - 2022 (2012)
• The Biobased economy in the Northeast – Netherlands (2013)
• Beleidsvisie biobased economy Ooststellingwerf (2016)
• Uitvoeringsprogramma BBE Ooststellingwerf 2016-2020 (sept 2016)
• Nota van uitgangspunten Programma Duurzaam Ooststellingwerf 2021-2025
• Programma Duurzaam Ooststellingwerf 2021-2025
  
  

• We richten onze energie op gevestigde bedrijven, met het ondernemersloket zorgen we voor een goede dienstverlening aan de bedrijven en we besteden aandacht aan de kwaliteit van bedrijventerreinen.
• We willen dat er aandacht is voor de (her)ontwikkeling van alle bedrijventerreinen in onze gemeente.
• We willen voldoende ruimte hebben om de groei van bedrijven te kunnen faciliteren.
• We willen een gunstig ondernemersklimaat bevorderen.
• We willen verkennen wat nodig is (acquisitieplan) om nieuwe bedrijven aan te trekken.
• We willen blijven investeren in de rol van het ondernemersloket en de bedrijvencontactfunctionaris.
• We willen startende ondernemers en zzp-ers stimuleren en de weg wijzen.
• We willen het lokale inkoop- en aanbestedingsbeleid continueren.
• We willen de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs bevorderen mede met hulp van het Biosintrum.
  
  

• Door met een nieuwsbrief ondernemers te informeren en het invoeren van een ondernemersloket op vaste tijden in het gemeentehuis kunnen ondernemers laagdrempelig vragen stellen over het starten van een bedrijf.  
• We hebben een detailhandelsvisie opgesteld die kan dienen als toetsingskader voor het vestigen van nieuwe bedrijven. 
  
  

• Inrichten van een ondernemerstafel in het gemeentehuis.
• We hebben een detailhandelsvisie opgesteld. We hebben actief deelgenomen aan het samenwerkingsverband 'Friesland Werkt'.
• De werkgeversinstrumentengids Dennis is geïntroduceerd. Op basis van dit pakket kan een ondernemer eenvoudig inzien welke werkgeversinstrumenten en maatregelen er zijn en op welke wijze die benut kunnen worden.  
  
  

De inwoner kon geheel vrijblijvend binnenlopen voor overleg, advies en informatie. De ondernemers kunnen beter gebruik maken van de regelingen om medewerkers aan te trekken. 

• Actieplan Oosterwolde De Nieuwe Winkelstraat
• Samenwerken aan een Krachtig en prachtig winkelgebied van Oosterwolde
• detailhandelsvisie Ooststellingwerf 2022-2025

• We willen de extra investeringen op onderhoud wegen, zoals in de Meerjaren-Onderhouds-Planning (MOP) wegen is vastgesteld, structureel doorzetten en uitvoeren.
• We zorgen voor veilige fietspaden, wegen en kruisingen.
  
  

De gemeente heeft de openbare ruimte (groen, kunstwerken, riolering en wegen) onderhouden. De levensduur van de wegen is zo lang mogelijk verlengd zonder dat dit tot (meer) onveilige situaties en mogelijke aansprakelijkheidsstellingen leidde. Onder andere de bermen zijn verbeterd en er is extra onderhoud aan de bomen uitgevoerd. In 2022 is gestart met de uitvoering van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV). Wat betreft klimaatadaptatie (riolering en water) stond 2022 in het teken van de planvoorbereiding en de aanvraag van landelijke subsidies.

Onderhoud wegen en bruggen

• De MOP wegen 2022-2026, planjaar 2022 is uitgevoerd.
• De MOP civieltechnische kunstwerken 2018-2022, planjaar 2022, is uitgevoerd.
• De MOP civieltechnische kunstwerken 2023-2027 is vastgesteld.
• Er zijn maatregelen uitgevoerd (planjaar 3 van 3) om de bermen langs A-routes die tevens landbouwroute zijn structureel te verbeteren. Dit is uitgevoerd in combinatie met de MOP wegen.
• Er zijn diverse maatregelen uit het SPV uitgevoerd. Hiermee hebben we gezorgd voor veiligere wegen.
• We hebben ook in 2022 weer ingezet op gedragsverandering door het inzetten van verkeerseducatie en veiligheidsbewustzijn.
• We vervangen in de periode 2019 tot en met 2022 alle traditionele openbare verlichting door LED verlichting. We hebben inmiddels ons gehele areaal openbare verlichting vervangen door LED.

Openbaar Groen

• We hebben zoveel mogelijk bomen, die voor onveilige situaties zorgden, gesnoeid volgens de methode 'categorisch boombeheer'.
• De eikenprocessierups was ook in 2022 volop aanwezig. We hebben dit in de gaten gehouden en de rups bestreden om de overlast te beperken. Daarnaast hebben we in 2022 een start gemaakt met de proef paringsverstoring van de eikenprocessierups om de plaag beheersbaar te houden. We hebben plantvakken en bermen aangepast om daarmee de biodiversiteit te verhogen.
• In het plantseizoen 2022-2023 zijn we begonnen met het 1 op 1 herplanten van bomen. De raad heeft hiervoor in de begrotingsvergadering van november 2021 extra middelen beschikbaar gesteld. 

Riolering & Stedelijk water
We hebben doelmatig, efficiënt en rechtmatig invulling gegeven aan de afvalwater-, hemelwater- en grondwaterzorgplicht. De wijze waarop dat is gedaan is omschreven in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Het GRP is in 2020 vastgesteld en terug te vinden via: https://ooststellingwerf.rioolplan.nl.

Wegen & Verkeersveiligheid

• De gebruikers hebben gemerkt en gezien dat de kwaliteit behouden blijft.
• De verkeersdeelnemers hebben gemerkt en gezien dat de verkeersonveilige situaties zijn aangepakt en verkeersveiliger zijn geworden.
• De weggebruikers hebben gemerkt en gezien dat de bermen verbeterd zijn.
• De gebruikers hebben gemerkt en gezien dat bruggen en oevervoorzieningen onderhouden zijn.
• De weggebruikers hebben gemerkt en gezien dat de fietsroutes veiliger zijn geworden.
• Inwoners hebben gemerkt dat er verkeerseducatieprojecten zijn aangeboden. Bij deze projecten is aandacht besteed aan voorlichting, educatie, veiligheidsbewustzijn en verkeersveiligheid. 

Openbaar Groen

• Op diverse locaties in de gemeente zijn werkzaamheden uitgevoerd om onveilige situaties met bomen te voorkomen.
• De gebruikers van de openbare ruimte zijn gewaarschuwd voor de aanwezigheid van de eikenprocessierups.
• Er zijn meer bloem- en kleurrijke plantvakken en bermen.

Riolering & Stedelijk water 
Inwoners konden gebruik maken van een veilig, functioneel, heel en schoon afvalwaterafvoersysteem en hebben zo weinig mogelijk overlast en schade gehad door extreme neerslag en/of de grondwaterstand.

• Gemeentelijk verkeer- en vervoerplan (GVVP) 2013-2018: Dit plan is nog steeds actueel. We zijn bezig met een mobiliteitsprogramma, dat dit plan vervangt. 
• Notitie Groenbeleid 2011 (Raad januari 2012)
• Beleidsnotitie biodiversiteit gemeente Ooststellingwerf Versie 10 maart 2021, vastgesteld 20 april 2021
• Gemeentelijk Rioleringsplan 2020 - 2024
• Notitie 'Het behoud van veilige bomen' 2020
  
  

• We zijn in 2030 een duurzame CO2-neutrale gemeente.
• We willen de koers voor het bevorderen en faciliteren van duurzaamheid doorzetten.
• We willen de bewustwording over duurzaamheid vergroten.
• We willen inwoners betrekken bij het vormgeven van projecten.
• We willen in 2030 een energieneutrale gemeente zijn.
• We willen klimaatbestendig zijn in 2030.
• We willen meer kringlopen sluitend maken.
  
  

Steeds meer mensen zijn bezig met het besparen op energiegebruik en treffen verduurzamingsmaatregelen, zoals isolatie of de aanleg van warmtepomp en zonnepanelen. De bewustwording over duurzame energie en energiebesparing is gestimuleerd door uitvoering van het project 'Thuisbesparen & wonen'. Binnen dit project zijn cadeaubonnen uitgegeven waarmee verduurzamende artikelen konden worden gekocht bij de lokale bouwmarkten. Er zijn inwoners opgeleid als energiecoaches. Deze coaches kunnen op verzoek een gratis energiescan van een woning maken. Ook is een actie 'junior energiecoach' onder leerlingen van basisscholen uitgevoerd. De kinderen werden gestimuleerd om samen met hun ouders het energieverbruik binnen het huishouden onder de loep te nemen. Daarnaast is er een energiefestival georganiseerd in Appelscha.

Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NLPG) geeft de opgaven op het gebied van water, natuur, stikstof, klimaat, de energietransitie, delen van de woningbouwopgave, het natuurherstel en moet zorgen voor een gecombineerde aanpak voor een vitaal landelijk gebied met doelstellingen die onontkoombaar gehaald moeten worden. Ruimtelijke, economische en sociale vraagstukken hangen nauw met elkaar samen. Hier ligt ook een verantwoordelijkheid bij lokale overheden. Per gebied wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn. Doelstelling is om in juli 2023 in elk gebied duidelijk te hebben wat de doelen per gebied zijn en hoe die gehaald worden.

Uitvoeren van lopende projecten en acties binnen Programma Duurzaamheid, waaronder:

• Regionale energiestrategie (RES)
• Uitvoeringsagenda Transitievisie Warmte
• Pilotproject SmartGrid en Waterstof
• Plaatsen laadpalen in de openbare ruimte
• Uitvoering klimaatadaptatie-projecten uit het gemeentelijk rioleringsplan
• Handboek openbare ruimte
• Duurzaamheidseducatie
• Uitvoering projecten Biodiversiteitsplan, waaronder het opstellen van dorpsprofielen.

• Inwoners zijn via de gemeentelijke website en sociale media geïnformeerd over de gemeentelijke projecten en over de mogelijkheden voor een duurzaamheidslening.
• Woningeigenaren zijn geïnformeerd over de mogelijkheden om een gratis bespaarbox of bespaarkaart aan te schaffen.
• Basisschoolkinderen krijgen structureel les over duurzaamheid. Daarnaast zijn de basisscholen en hun leerlingen geïnformeerd over het project junior energiecoach.
• Inwoners zijn betrokken bij het maken en de uitvoering van het biodiversiteitsplan, bijvoorbeeld via het project wildcamera's en het roekenbeheer.
• Voor de uitvoering van het roekenbeheer maken we gebruik van vrijwilligers voor het verjagen van de roeken.
• Onze inwoners merken dat de leefomgeving steeds schoner wordt. Daarnaast wordt het aanbod van milieuprojecten steeds breder en laagdrempeliger. Zo krijgen de inwoners meer mogelijkheden om hun bijdrage aan een schonere leefomgeving te leveren.
• Ook is samen met alle Friese gemeenten een digitaal duurzaam bouwloket ingericht. Hier kunnen bedrijven en inwoners terecht met al hun vragen op het gebied van energiebesparing en duurzame energie.
  
  

• Versnellingsagenda Duurzaam Ooststellingwerf 2030
• Infographic Versnellingsagenda Duurzaam Ooststellingwerf 2030
• Beleid zonnepaneelvelden gemeente Ooststellingwerf (vastgesteld in 2021)
• Nota van uitgangspunten Programma Duurzaam Ooststellingwerf 2021 - 2025
• Programma Duurzaam Ooststellingwerf 2021 - 2025
• Biodiversiteitsplan
  
  

• Voldoen aan de VANG-doelstelling 2020 van het Rijk (VANG = Van Afval Naar Grondstof). Met de invoering van Diftar+ en het verder optimaliseren van de nascheiding van restafval in 2021 is het doel om in 2022 te kunnen voldoen aan de landelijke richtlijn om 75% van het huishoudelijk afval te scheiden en maximaal 100 kg per inwoner per jaar aan te verbranden restafval te hebben. We richten ons verder op het realiseren van de VANG-doelstelling 2025 van 30 kg restafval per inwoner per jaar. 
• Inwoners hebben steeds minder huishoudelijk afval en bieden dit afval nog beter gescheiden aan.
• Zwerfafval in de openbare ruimte verder terugdringen en daarmee de mooie score van de zwerfafvalmonitoring in 2020 van 8,8 punten vasthouden, dan wel verbeteren. 
• Samen met ondernemers het zwerfafval in de winkelgebieden terugdringen. 
  
  

• De Van Afval Naar Grondstof (VANG)-doelstelling 2022: In het afgelopen jaar is er 110 kg restafval per inwoner verbrand (2021: 127kg). Daarmee is de VANG-doelstelling van 100 kg te verbranden restafval per inwoner per jaar nog niet gehaald. Overigens worden de installaties bij Omrin steeds beter afgesteld, waardoor het restafval steeds beter wordt nagescheiden. Ooststellingwerf staat in 2022 op de 4e plaats van de Friese gemeenten die hun afval laten nascheiden door Omrin. Wat opvalt in de cijfers is dat de inzameling van huis aan huis restafval verder gedaald is en daar scoren we in Friesland als één na beste. Grof huishoudelijk afval is ook iets gedaald, maar de kilo's voor Bouw- en Sloopafval zijn toegenomen. Daar is vooral de winst te behalen. 
• In mei 2022 is in de gemeente Ooststellingwerf het zwerfafval gemonitord. Met een score van 8,9, oftewel een ruime A-beoordeling. Deze goede score is mede te danken aan de diverse jaarlijkse zwerfafval opruimacties en de vrijwilligers (inmiddels 175), die het zwerfafval in hun leefomgeving opruimen.
• Mede door het gebruik van de afvalapp is het scheidingspercentage op de Milieustraat gestegen.

• We nemen deel aan de provinciale communicatiecampagne 'Samen Halen We Alles Eruit'. Met deze campagne worden onze inwoners via de sociale media geïnformeerd over afvalpreventie, afvalscheiding en over de nascheiding van het restafval en kunststoffen bij onze afvalverwerker Omrin.
• De gemeente is Supporter van Schoon en roept haar inwoners voortdurend op dit ook te worden. De gemeente faciliteert vrijwilligers met inzamelmiddelen. Het aantal vrijwilligers is toegenomen ten opzichte van 2021.
• Het project met als doel het gescheiden aanbieden van afval in de grijze container (sortibak) en groene container (biobak) te verbeteren is afgerond.
• Op het basis en voortgezet onderwijs zijn projecten rondom (zwerf)afval uitgevoerd.
• Samen met ondernemers en Nederland Schoon hebben we winkelgebieden gemonitord op zwerfafval en zijn gezamenlijk opruimacties gehouden.
• Het reserveringssysteem op de Milieustraat is in de afvalapp ingevoerd.
  
  

• De inwoner, die z'n afval goed scheidt en daardoor minder afval heeft, betaalt minder afvalstoffenheffing.  
• Inmiddels zijn er ruim 175 vrijwilligers, die (wekelijks of maandelijks) zwerfafval in hun leefomgeving opruimen.
• Er is een afvalapp waarmee bezoekers zich vooraf aanmelden voor een bezoek aan de Milieustraat.
  
  

• Programma Duurzaamheid 2021-2025
• Beleids- en uitvoeringsplan zwerfafval 2014-2022
• Wet milieubeheer
• Landelijk Afval Plan (LAP)
• Afvalstoffenverordening Ooststellingwerf
  
  

• We willen een aantrekkelijke woongemeente zijn voor onze huidige en toekomstige inwoners.
• We willen de leefbaarheid in de dorpen behouden en ontwikkelen.
• Onze inwoners wonen in een huur- of koopwoning die past bij hun financiële situatie, gezinssamenstelling of zorgbehoefte. Daarnaast willen we dat deze woning energieneutraal en digitaal ontsloten is.
• We blijven inzetten op inbreiding, maar we staan op sommige plekken ook nadrukkelijk open voor uitbreiding.
• We kiezen daarbij voor het behoud van ruimtelijke kwaliteit.
• We willen aandacht voor sociale woningbouw.
• We staan open voor innovatieve woningbouw zoals knarrenhofjes of tijdelijke woningen.
  
  

In 2022 was sprake van een turbulente woningmarkt, zo ook in Ooststellingwerf. Net als in 2021 was er veel druk op de woningmarkt, met name de koopsector. Binnen deze context was Ooststellingwerf ook in 2022 een aantrekkelijke woongemeente voor onze inwoners, ongeacht of er werd gewoond in een huur- of koopwoning. Door het opstarten van nieuwe woningbouwprojecten is er voor gezorgd dat ook in de toekomst een bijdrage geleverd kan worden aan de leefbaarheid in onze dorpen. 

• We hebben een nieuwe woon(zorg)visie inclusief woningmarktonderzoek door uw raad laten vaststellen, en zijn gestart met de uitvoering van de acties die hier benoemd zijn.
• We hebben nieuwe regionale woningbouwafspraken tot 2030 gemaakt met de provincie met ruimte voor woningbouw passend bij de behoefte blijkend uit het woningmarktonderzoek.
• We hebben nieuwe meerjarige prestatieafspraken met woningcorporaties en huurders gemaakt.
• We zijn gestart met de planvorming van verschillende woningbouwlocaties, zowel gemeentelijke locaties als locaties van derden, onder de noemer van Taskforce Woningbouw. Uw raad is in 2022 tweemaal geïnformeerd over de stand van zaken van alle woningbouwprojecten die onder deze Taskforce vallen.

• Dat het goed wonen is in Ooststellingwerf in een aantrekkelijke woningvoorraad.
• Dat er kwaliteitsslagen in de woningvoorraad plaatsvinden. Dit zijn zowel kwaliteitsverbeteringen (door woningcorporaties) als nieuwbouw.
• Dat er verschillende plannen in voorbereiding zijn. Hierover zijn inwoners geïnformeerd door bewonersavonden en gesprekken met plaatselijk belang.
• Maar in 2022 zullen inwoners ook geconfronteerd zijn met stijgende woningprijzen in alle segmenten van de voorraad. Deze trend beperkt de doorstroming en heeft tot gevolg dat specifieke groepen niet slagen in het vinden van een passende woning. Door de acties die benoemd staan in de woon(zorg)visie uit te voeren, dragen we bij aan het vergroten van deze slaagkans. 
  
  

• Woon(zorg)visie Ooststellingwerf 2022-2026

In onderstaand overzicht lichten we afwijkingen > € 25.000 toe.

Thema 3.1 Economische ontwikkelingen
Economische ontwikkelingen, voordeel € 228.000*
Het voordeel komt hoofdzakelijk door lage uitgaven voor Biobased Economy. De afronding, verantwoording en afrekening van een tweetal projecten vindt plaats in 2023. Voor de besteding van het resterende budget van BBE is een Uitvoeringsstrategie Circulaire Economie in voorbereiding. 

Algemene reserve, nadeel € 215.000*
Lagere lasten voor Biobased Economy. Zie hierboven. 

Recreatie en Toerisme, voordeel € 26.000
Voor de aanpak van vitale logies is budget gereserveerd binnen het uitvoeringsprogramma Recreatie en Toerisme van de Regio Deal. Daardoor was het reguliere budget niet nodig. Dit zorgt voor een voordeel. 

Thema 3.2 Openbare ruimte
Verhardingen, voordeel € 2.911.000

• MOP wegen, voordeel € 134.000*. Om de werkzaamheden voor de MOP wegen zo efficiënt mogelijk uit te voeren zijn de werkzaamheden voor 2022 en 2023 gezamenlijk uitgezet. Dit kan betekenen dat in het eerste jaar het budget wordt onder- dan wel wordt overschreden. Deze onder- of overschrijding loopt dan via de algemene reserve en wordt dan weer in het volgende jaar recht getrokken. Deze werkwijze is ingezet in 2018. Hiermee wordt het beschikbare budget beter ingezet (zie ook raadsmededeling 472). Dit betekent dat nu de onderschrijding over 2022 van € 134.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve en in 2023 wordt ditzelfde bedrag weer onttrokken en aan het budget mop wegen 2023 toegevoegd.
• Verkeersveiligheid, voordeel € 393.500*. In de raadsvergadering van 15 februari 2022 is € 500.000 beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de verkeersveiligheid. Op grond van een plan van aanpak zijn in 2022 de eerste maatregelen uitgevoerd. In 2023 wordt het project voortgezet. Dit zorgt voor een lagere onttrekking aan de algemene reserve. 
• Haerenkwartier, voordeel € 2.000.000*. De geraamde onttrekking uit de reserve strategische projecten voor het Haerenkwartier vindt niet in 2022 plaats. De bouw van de woningen is afgerond. Vanwege onder andere de lange levertijd van de materialen is later met de realisatie van de openbare ruimte gestart dan verwacht. 
• Veilige fietsverbinding Waskemeer, voordeel € 220.000*. Bij de begrotingsbehandeling in november 2021 is voor het jaar 2022 door het aannemen van amendement 186 € 220.000 beschikbaar gesteld voor het aanleggen van een veilige fietsverbinding in Waskemeer. Dit is in 2022 niet uitgevoerd. De werkzaamheden worden doorgeschoven naar het jaar 2023. We stellen voor het budget voor 2023 beschikbaar te houden via resultaatbestemming. 
• Daarnaast is er een voordeel op kapitaallasten omdat een aantal investeringen later gereed zijn. De kapitaallasten starten dan een jaar later. Ook is er een voordeel door lagere toegerekende rente. 

Algemene reserve, nadeel € 134.000*
Toevoeging aan de algemene reserve. Zie hierboven bij MOP wegen. 

Algemene reserve, nadeel € 393.500*
Lagere onttrekking aan de algemene reserve. Zie hierboven over verkeersveiligheid. 

Reserve strategische projecten, nadeel € 2.000.000*
Lagere onttrekking aan de reserve strategische projecten. Zie hierboven over het Haerenkwartier. 

Straatreiniging, nadeel € 80.000
Dit komt voornamelijk doordat een geplande investering van een gladheidmeldsysteem lager was dan de activeringsgrens waardoor de lasten volledig in het jaar 2022 vallen. Daarnaast was er meer noodzakelijk onderhoud van het materieel dan gepland. Daarbij lagen de prijzen ook hoger door de inflatie. Gecombineerd met een aantal incidentele uitgaven zoals het opruimen van vlaggen en aanschaf van een aanhangwagen maakt dat er een overschrijding is 

Thema 3.3 Milieu
Milieubeleid, voordeel € 337.000*
In 2022 is de Transitievisie Warmte vertaald naar een uitvoeringsprogramma met een aanpak vanuit de OWO samenwerking. Het uitvoeringsprogramma bevat een 10-tal concrete uitvoeringsprojecten waaraan de komende periode (2022-2026) gewerkt wordt. De beschikbare klimaatmiddelen worden ingezet voor de uitvoering van deze projecten. Gezien de looptijd van het programma stellen we voor om de resterende middelen ultimo 2022 van € 337.000 toe te voegen aan de algemene reserve en hieruit gedurende de looptijd van het programma de lasten te dekken. 

Algemene reserve, nadeel € 337.000*
Toevoeging aan de algemene reserve. Zie hierboven bij milieubeleid. 

Afvalinzameling, voordeel € 168.000
Er was een onttrekking aan de algemene reserve begroot van € 130.000. Deze onttrekking is niet nodig. Er kan een bedrag toegevoegd worden aan de reserve van € 17.000. Dit komt doordat de baten € 92.000 hoger zijn dan begroot doordat het aantal ledigingen en ingezamelde tonnages hoger is dan begroot. Verder zijn de papieropbrengsten € 112.000 hoger door een ver bovengemiddelde papierprijs. Er was een voordeel van € 61.000 op de inzameling van grof huishoudelijk afval, tuin en hout door met name lagere hoeveelheden en lagere verwerkingsprijzen. Hogere lasten waren er bij het huishoudelijk afval, met name doordat de vergoeding van 2020 en 2021 vanuit de Wastetool in die jaren niet was benut en dit alsnog is ingehaald in 2022, met een overschrijding van € 41.000. Op de afvoer van huishoudelijke afval zit een nadeel van € 76.000, waarvan € 44.000 door de financiële afwikkeling van de nascheiding 2020 en meer ingezamelde tonnages restafval (376 ton). Afval beschouwen we in de begroting als één geheel. Het verschil wordt gemuteerd in de reserve, zie ook hieronder. Per saldo is er een voordeel van € 21.000. Dit komt doordat er meer salarislasten konden worden toegerekend dan begroot. 

Reserve lastenverlichting, nadeel € 147.000
De geraamde onttrekking van € 130.000 komt te vervallen. De toevoeging is € 17.000.

Riolering, nadeel € 27.000
De riolering beschouwen we in de begroting als één geheel. Het verschil wordt gemuteerd in de voorziening. Het resterende verschil komt doordat er meer salarislasten konden worden toegerekend aan de riolering (€ 50.000). Dit zorgt voor een voordeel voor de exploitatie. Door uitgestelde investeringen kon minder btw worden toegerekend (€ 76.000), dit zorgt voor een nadeel in de exploitatie. Per saldo komen we op een nadeel van € 27.000. 

Thema 3.4 Bouwen en Wonen
Ontwikkelplannen inclusief grondexploitatie, € 0 (resultaat neutraal)
Dit bestaat uit twee onderdelen: één ervan heeft invloed op het rekeningsresultaat en de ander niet. Invloed op het rekeningsresultaat is de jaarlijkse actualisatie van de omvang van de reserve grondexploitatie. De omvang van de reserve is gebaseerd op de risico's met betrekking tot de toekomstige verkopen voor de komende vijf jaar en de huidige boekwaarde van de complexen. Dit jaar stellen wij voor om de omvang van de reserve niet via de gebruikelijke actualisatie te bepalen. De taskforce draait op volle toeren. Naar verwachting zullen er de komende tijd nieuwe exploitatieplannen aan u worden voorgelegd. Dan is het goed om de reserve grondexploitatie op niveau te hebben.

De grondexploitatie is in administratief opzicht een sluitend systeem. Het saldo van de baten en lasten, na winstneming via de reserve, wordt verrekend met de boekwaarde op de balans. De afname (de lasten waren lager dan de baten) van de boekwaarde is € 1.615.000:

• Resultaat uit reguliere baten en lasten € 2.792.000 (afname boekwaarde). Bij de woningbouwcomplexen zijn er twee kavels verkocht bij Elsloo. En er zijn twee industriekavels, waarvan één grote zichtkavel, in 2022 verkocht.
• Toevoeging aan de reserve (toename boekwaarde) in verband met winstneming volgens de POC-methode (percentage of completion) € 1.052.000. Door de hogere opbrengsten wordt de winstneming ook hoger.

RO, Vhv en Bestemmingsplannen, voordeel € 1.599.000

• Omgevingswet, voordeel € 254.000*. Voor de implementatie van de Omgevingswet werken we met een programmabudget. Elke jaar wordt het restantbudget via de algemene reserve overgeboekt naar het nieuwe jaar om uitvoering te kunnen blijven geven aan de projecten binnen het programma. In 2022 zijn met name kosten gemaakt voor opleidingen, pilot omgevingsplan en regels ruimtelijke kwaliteit en fysieke leefomgeving. De kosten in 2022 bedroegen € 77.325. Het resterende budget ultimo 2022 bedraagt € 253.853.
• Taskforce woningbouw, voordeel € 1.348.000*. De taskforce is in 2022 gestart en wordt voortgezet in 2023. Het resterende budget uit de algemene reserve blijft beschikbaar in 2023. 

Algemene reserve, nadeel € 254.000*
Lagere onttrekking, zie hierboven bij omgevingswet. 

Algemene reserve, nadeel € 1.348.000*
Lagere onttrekking, zie hierboven bij Taskforce woningbouw. 

Grond en gebouwen, voordeel € 40.000
Dit voordeel is te danken aan verschillende kleinere verkopen (bijvoorbeeld voor transformatorstations) en verhuur.

* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten.