Programma 1 | Sociaal Domein

Ieder kind en iedere jongere groeit op in een veilige en gezonde omgeving. Ze krijgen de kans om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen tot zelfredzame en zelfbewuste (jong)volwassenen. Hiermee vergroten we de groep jongeren en hun ouders die in staat is het leven positief in te vullen, zelfstandig en/of samen met hun omgeving. We doen dit samen met jeugdigen, ouders en maatschappelijke partners. Waar nodig ondersteunen we jongeren en/of hun ouders/opvoeders: preventie dichtbij, zware zorg als dat gewenst is. Prioriteit ligt bij preventie waardoor zware zorg minder nodig is. Daar waar zware zorg op zijn plaats is, wordt deze zorg snel ingezet. Binnen het Passend Onderwijs krijgt een kind een aanbod dat bij hem of haar past.

Deelnemers van de cursus prenatale voorlichting krijgen handvatten voor de eerste periode en ontwikkelen een sociaal netwerk door middel van een groepsapp waaruit zij steun kunnen krijgen. Jongeren in het voortgezet onderwijs kunnen rekenen op afstemming tussen hun onderwijsinstelling en de jeugdhulp wanneer dat nodig is. Zo krijgen ze de zorg die passend is. De jeugdigen die op dit moment in jeugdhulp zitten merken nog weinig van de inkoop 2018, voor hen staat zorgcontinuïteit voorop. Nieuwe jeugdhulpverwijzingen vanaf 1-1-2018 richten zich nog meer op het resultaat voor de jeugdige en het gezin en er wordt per cliënt gekeken of een aanbieder kan bijdragen aan het gewenste resultaat.

• Het visiedocument Zorg voor de Jeugd Fryslân (april 2013)
• Het Regionaal Transitiearrangement (RTA) Fryslân (november 2013)
• Toekomstvisie van het basisonderwijs in Ooststellingwerf (december 2013)
• Omvormingsplan Transitie Jeugdzorg Fryslân (februari 2014)
• Lokaal Jeugdbeleid 2014-2017 (mei 2014)
• 3 D’s – Contouren notitie gebiedsteams (juli 2014)
• Beleidsplan ‘Hart voor de jeugd’ 2015-2018 (augustus 2014)
• Verordening ‘Hart voor de jeugd Ooststellingwerf’ 2015 (september 2014)

Binnen de Centrumregeling Sociaal Domein Friese Gemeenten (uitvoeringsorganisatie Sociaal Domein Friesland (SDF)) werken de Friese gemeenten samen aan de inkoop van specialistische jeugdhulp en het bijbehorende contractbeheer. Het algemene doel van de regeling is specialistische zorg en ondersteuning leveren aan inwoners van alle Friese gemeenten.

Als SDF de afspraken over de begroting niet haalt, krijgen de gemeenten achteraf alsnog de rekening gepresenteerd. Dit risico beheersen we intern door periodiek de uitgaven te monitoren en bij bestuurlijk en ambtelijk overleg input te leveren. Daarnaast bespreken we de begroting en de jaarstukken van het SDF in de planning- en controlcyclus rond het SDF. 

Veiligheidsregio Fryslân (VRF) is een samenwerkingsverband van de Friese gemeenten, Brandweer Fryslân, GGD Fryslân en andere partners. In de VRF werken zij samen aan brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. Zo willen we (gezondheids)risico’s zo veel mogelijk beperken en het beleid van gemeenten op het gebied van gezondheid en veiligheid bevorderen. Voor de verschillende onderdelen zijn beleidsplannen opgesteld (Brandweer, GGD en Crisisbeheersing).

Als de VRF zich niet houdt aan afspraken over de begroting, krijgen de gemeenten achteraf alsnog de rekening gepresenteerd. Dit risico beheersen we intern door periodiek de uitgaven te monitoren en bij bestuurlijk en ambtelijk overleg input te leveren. Daarnaast bespreken we de begroting en de jaarstukken van de VRF in de planning- en controlcyclus rond de VRF.

Het vergroten van zelfredzaamheid en participatie van inwoners. Mensen blijven zo lang mogelijk thuis wonen en ontvangen zorg dicht bij huis. Onze gemeente kent een sterke zorgeconomie. Deze willen we behouden en waar mogelijk versterken.

De inwoner kan de Blijverslening inzetten om zijn huis geschikt te maken om langer thuis te blijven wonen. Inwoners die onder de Wlz en Wmo vallen kunnen voor hulp bij het huishouden volstaan met één gezamenlijke intake. Alfahulpen en inwoners die hulp bij het huishouden ontvangen hebben hun band in 2017 kunnen behouden. 

Inwoners die problemen met vervoer ondervinden van en naar dagbesteding wordt nu een alternatief geboden zodat men niet thuis hoeft te blijven zitten. Binnen het armoedebeleid maken we mogelijk dat waar mogelijk voorzien wordt in de aanvraag (omgekeerde toets); dit wordt in 2018 breder getrokken in het sociaal domein. Inwoners kunnen al voor zorg en (financiële) ondersteuning terecht bij het gebiedsteam, daarbij is in 2017 flink geïnvesteerd in financiële preventie en vroegsignalering. In 2018 hebben we de ambitie om binnen een nieuwe visie sociaal domein te kijken hoe we dit voor inwoners kunnen vernieuwen en verbeteren. En dan met name preventie en vroegsignalering ten aanzien van het onderdeel zorg.

• WMO-verordening maatschappelijke ondersteuning 2015 (september 2014)
• Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning Oost- en Weststellingwerf 2015

Het samenwerkingsverband SDF is aangegaan vanwege de decentralisatie van een aantal zorgtaken naar gemeenten per 1 januari 2015. Op die datum hadden de gemeenten nog niet de beschikking over de kennis op het gebied van contractbeheer en administratieve verwerking van deze zorgtaken. Daarom richtten we hiervoor een Gemeenschappelijke regeling op. Het algemene doel van de regeling is om bovenlokale (specialistische) zorg en ondersteuning te leveren voor inwoners van Ooststellingwerf en de andere Friese gemeenten.

Hierbij is een risico dat de informatie over zorgkosten, aantallen en zwaarte van de zorg niet altijd actueel is. Dit risico beperken we door aanwezige informatie te vergelijken met beschikkingen. De financiële risico’s van de samenwerking zijn beperkt. De uitvoeringskosten voor het SDF worden door de gemeenten versleuteld op basis van vooraf vastgestelde uitgangspunten. Iedere gemeente betaalt de zorgkosten voor de eigen inwoners. Binnen de regeling vinden diverse periodieke overleggen plaats op ambtelijk en bestuurlijk niveau.

Veiligheidsregio Fryslân (VRF) is een samenwerkingsverband van de Friese gemeenten, Brandweer Fryslân, GGD Fryslân en andere partners. In de VRF werken zij samen aan brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. Zo willen we (gezondheids)risico’s zo veel mogelijk beperken. En het beleid van gemeenten op het gebied van gezondheid en veiligheid bevorderen. Voor de verschillende onderdelen zijn beleidsplannen opgesteld (Brandweer, GGD en Crisisbeheersing).

Als de VRF zich niet houdt aan afspraken over de begroting, krijgen de gemeenten achteraf alsnog de rekening gepresenteerd. Dit risico beheersen we intern door periodiek de uitgaven te monitoren en bij bestuurlijk en ambtelijk overleg input te leveren. Daarnaast bespreken we de begroting en jaarstukken van de VRF in de planning- en controlcyclus rond de VRF. 

We stimuleren mensen mee te doen aan de samenleving door werk, scholing, vrijwilligerswerk of dagbesteding. Uitkeringsgerechtigden met arbeidsperspectief of een arbeidsbeperking helpen we aan het werk. Voor wie de mogelijkheden beperkt zijn om direct aan het werk te gaan, bieden we zinvolle (arbeidsmatige) dagbesteding, beschut werk, vrijwilligerswerk of een tegenprestatie. Jongeren stimuleren we hun opleiding voort te zetten of weer naar school te gaan om een startkwalificatie te halen.

De inwoner heeft steeds meer kans op een traject waarin scholing en werk (beide gericht op het hoogst haalbare) centraal staan. Dit leidt tot duurzamere uitstroom. Ook de omgeving profiteert van de trajecten, zoals het park in Haulerwijk en de Boerestreek in Appelscha. 

• Visienota Vrijwilligerswerk en Tegenprestatie “Iedereen heeft iets te geven” (september 2014)
• Beleidsnotitie en marktbewerkingsplan Werkgeversdienstverlening Ooststellingwerf en Weststellingwerf 2015-2018 (oktober 2014)
• Beleidsnota Re-integratie en Participatie Ooststellingwerf en Weststellingwerf 2015-2018 (december 2014)
• Verfijning beleidsnota Re-integratie en Participatie Oost- en Weststellingwerf 2015-2018 (juni 2015)
• Re-integratieverordening Participatiewet 2015 (juni 2015)
• Maatregelverordening 2015 (december 2014)
• Verordening Tegenprestatie 2015 (december 2014)

We plaatsen WSW-medewerkers zoveel mogelijk in reguliere arbeid. Dit doen we dicht bij huis en in onze lokale samenleving. De WSW-medewerkers die aangewezen zijn op een beschutte werkomgeving blijven aan het werk bij Caparis. We maken de uitgaven voor de WSW beheersbaar door een versnelde en verantwoorde afbouw van Caparis. We doen dit samen met Caparis en de zeven andere gemeenten binnen de Gemeenschappelijke Regeling (GR). Bij de uitvoering hebben we oog voor de individuele medewerker.

Voor deze nieuwe collega's hebben we werk het hele jaar door dichtbij huis gecreëerd. Ook de publieke ruimte van de gemeente Ooststellingwerf profiteert hiervan, doordat er extra inzet in het groen is. 

• Herstructureringsplan (december 2015)
• Wijziging GR (maart 2016)

De taken vanuit de voormalige Wet sociale werkvoorziening (WSW) moeten door ons als gemeente worden uitgevoerd. Op basis van efficiency en financiële redenen zijn deze taken uitbesteed aan de GR. Vanuit deze regeling nemen wij deel in Caparis N.V. De kernactiviteit is “het aanbieden van arbeidsplaatsen in het kader van de (voormalige Wet) sociale werkvoorziening voor inwoners uit de gemeente Ooststellingwerf” .

Vanaf 1 januari 2015 is nieuwe instroom in de WSW niet meer mogelijk. Dit heeft tot gevolg dat de WSW alleen nog van kracht blijft voor de huidige werknemers met een vaste aanstelling. Voor de toekomst heeft de GR besloten de WSW verantwoord en versneld af te bouwen, met aandacht voor de positie van de huidige werknemers. Dit doen we door een gezamenlijk beschutwerkbedrijf (met 8 deelnemende gemeenten) in stand te houden. Nieuwe activiteiten van Caparis N.V. komen niet voor rekening van de aandeelhouders. Verder streeft de GR naar het terugdringen van het subsidie- en exploitatietekort bij Caparis N.V.

Het beleidsvoornemen voor de deelname in Caparis N.V. is het stimuleren van de beweging van binnen naar buiten. Dit betekent dat meer SW-werknemers gaan werken in het reguliere bedrijfsleven door middel van uitplaatsing, detachering, jobcarving en functiecreatie. Verder is het streven het bedrijfsresultaat te verbeteren. Dit wil Caparis N.V. realiseren door meer en nieuwe opdrachten te verwerven, het verbeteren van de netto toegevoegde waarde op arbeid en het verlagen van huisvesting- en personeelslasten.

Als gemeente lopen we het risico dat het subsidietekort oploopt in de komende jaren. Daarnaast zijn we verantwoordelijk voor uitstaande geldleningen van de GR.

In 2017 hebben we negen medewerkers van Caparis overgenomen en geplaatst binnen onze Stichting Werk Ooststellingwerf. In 2018 nemen we de tweede groep over. Hiervoor is in 2017 een besluit genomen en zijn de plannen volop in ontwikkeling.

We willen dat de dorpsbelangen en bewonerscommissies medeverantwoordelijkheid nemen voor de leefbaarheid in hun eigen dorp en wijk. 

De inwoner heeft in zijn wijk of dorp aan activiteiten of projecten kunnen deelnemen of gebruik kunnen maken van leefbaarheidsinitiatieven. 

• Coalitieakkoord 2014-2018

We betrekken mensen bij de samenleving, voorkomen verdere achterstand tot de maatschappij en bevorderen een goede gezondheid. Het accent ligt op het bevorderen van participatie van kinderen. Preventie loopt als rode draad door alle activiteiten.

De drempel om hulp te vragen voor financiële problemen is lager geworden doordat het gebiedsteam ook daarvoor ondersteuning biedt. Het uitgangspunt is al deels de omgekeerde toets. Dit wordt in 2018 uitgebreid zodat de inwoner merkt dat zijn hulpvraag in oplossende sfeer bekeken wordt in plaats vanuit een juridische invalshoek; weg met de afvinklijstjes! Inwoners merken steeds meer dat we er op af gaan bij een signaal van een betaalachterstand in bijvoorbeeld nuts voorzieningen of premie ziektekostenverzekering. 

• Participatiewet en daarop te baseren richtlijnen, onder andere Studietoeslag en Individuele inkomenstoeslag
• Nota Armoedebeleid Oost- en Weststellingwerf (september 2014)
• Actieplan Armoedebeleid 2016-2019.

Thema Jeugd, nadeel € 2.386.000
Jeugdgezondheidszorg, nadeel € 2.323.000 (dit nadeel komt ten laste van de reserve Sociaal Domein)

• We realiseren binnen Jeugdgezondheidszorg een resultaat van € 47.000. Deze post is bedoeld voor maatwerk Jeugdgezondheidszorg. In 2017 hebben we de vragen op dit gebied in de reguliere budgetten kunnen opvangen. Wel zijn er opdrachten geformuleerd voor 2018 (waaronder Voorzorg en Vroegsignalering) en de uitvoering hiervan vindt plaats in 2018. Dit komt als nadeel naar voren bij de voorjaarsrapportage 2018. 
• Nadeel van € 740.000 doordat er meer afgerekend is over voorgaande jaren, dan waar rekening mee was gehouden (gebaseerd op de productieverantwoordingen van 2016).
• Nadeel van € 400.000 in verband met bovenregionale afwikkelingen 2017 waar nu pas zicht op bestaat vanuit SDF.
• Nadeel van € 1.230.000 door onder andere afrekening DBC’s die pas tot uiting zijn gekomen bij de ontvangen productieverantwoordingen van de instellingen.

Individuele voorziening Jeugd PGB, nadeel € 64.000
In 2016 hebben we een voordeel verantwoord van € 64.302 (ten aanzien van de PGB’s over 2015 en eerder). Hierbij hadden wij ons gebaseerd op verantwoording vanuit SVB. Deze verantwoording bleek niet juist, waardoor dit voordeel niet gerealiseerd is en wij de vordering moesten afboeken.

Thema WMO inclusief AWBZ, nadeel € 266.000
Maatwerk natura materieel, voordeel € 73.000 (dit voordeel komt ten gunste van de reserve Sociaal Domein)
Woningaanpassingen, voordeel € 73.000, Er zijn 26 aanpassingen geweest maar dat zijn veelal kleinere aanpassingen. De begrote grote woningaanpassingen hebben niet plaatsgevonden.

WMO informele zorg, voordeel € 15.000 (dit voordeel komt ten gunste van de reserve Sociaal Domein).
Het budget voor informele zorg is structureel verhoogd met € 10.000 vanuit de wmo (oud) budgetten, deze correctie heeft eind 2017 plaatsgevonden. Het extra budget is in 2017 niet gebruikt. In 2018 en verder wordt hier wel invulling aan gegeven.

Maatschappelijke begeleiding en opvang, voordeel € 6.000
Maatschappelijke opvang, voordeel € 6.000 door een hogere ontvangen bijdrage van COA.

Maatwerk voorziening natura immaterieel, nadeel € 360.000 (dit nadeel komt ten laste van de reserve Sociaal Domein)

• Hulp in het huishouden, voordeel € 219.000. Het grootste voordeel wordt bereikt doordat er geen onvoorziene uitgaven zijn geweest die wel begroot waren (€ 102.000). Daarnaast is het voordeel gerealiseerd doordat het mogelijk is, via bestuurlijk aanbesteden, dat alle zorgaanbieders huishoudelijke hulp mogen leveren. Hierdoor is het mogelijk dat er combinaties met bijvoorbeeld begeleiding gemaakt kunnen worden en er daardoor minder hulpverleners bij de klant over de vloer komen.
• Zorgeconomie, voordeel € 41.000. De ontwikkelingen zijn in volle gang om te zorgen dat er goed personeel in de regio is/blijft, waarbij we inzetten op het vergroten van de aantrekkingskracht in de regio, maar ook dat we daarbij de leegstaande gebouwen in de zorg betrekken. Echter het proces is nog maar net gestart en zal dus met name worden uitgevoerd in 2018. Dit zorgt voor een lagere onttrekking aan de algemene reserve.
• PGB WMO, nadeel € 325.000. In 2016 hebben we een voordeel verantwoord van € 325.000 (ten aanzien van de PGB’s over 2015 en eerder). Hierbij hadden wij ons gebaseerd op verantwoording vanuit SVB. Deze verantwoording van het SVB bleek niet juist, waardoor dit voordeel niet gerealiseerd is en wij de vordering hebben moeten afboeken.
• Eigen bijdrage opvang WMO, nadeel € 32.000. Eigen bijdragen lopen via CAK, wij hebben alleen inzicht in het wel/niet aanmelden van cliënten. Berekeningen etc. hebben we geen inzicht in.
• Nadeel van € 285.000 doordat pas bij de eindverantwoordingen is gebleken dat de zorginstellingen achter liepen met factureren.
• Overige voordelen € 22.000 met name veroorzaakt door minder inhuur van deskundigen voor externe advisering, licenties en handboeken.

Thema Participatie, voordeel € 513.000
Participatie werkdeel, voordeel € 277.000

• Vergunninghouders, voordeel € 380.000*. Het bedrag dat in 2017 ten gunste is gekomen in het participatiebudget, ten behoeve van de vergunninghouders niet besteed. Dit wordt in 2018 planmatig verwerkt binnen team Samenleving. Het voorstel is om dit te bestemmen voor 2018.
• Caparis, nadeel van € 64.000 de loonbetalingen van de 10 medewerkers van Caparis, die in de Stichting zijn opgenomen, waren nog niet begroot.
• Ontvangen ESF subsidie, voordeel € 40.000. Als gemeente Ooststellingwerf participeren we in projecten, waarbij gemeente Leeuwarden penvoerder is om ESF subsidies aan te vragen. Onze cofinanciering komt uit eigen budget. De ESF subsidie wordt niet in de begroting opgenomen, omdat dit te risicovol is. Het is niet altijd duidelijk of en wanneer de ESF subsidie wordt uitgekeerd.  
• Nadeel, project baanbrekend € 40.000
• Nadeel project veilig en vitaal aan het werk, € 30.000
• Overige nadelen € 9.000

Sociale Werkvoorziening, voordeel € 236.000.
Bijdrage Caparis, voordeel € 236.000. Door project Groen Zelf Doen, hoefden we minder bijdrage aan Caparis te betalen.

Thema Inkomensverstrekking, voordeel € 212.000
Levensonderhoud, voordeel € 232.000

• WWB, voordeel van € 428.000.

  • Verhaal, voordeel van € 80.000. We hebben meer terugontvangen dan waar we in de begroting rekening mee hadden gehouden. De werkelijke verhaalinkomsten laten een fluctuerend beeld zien.
  • Ontvangsten Rijk, voordeel van € 172.000, doordat we geen gebruik hoeven te maken van vangnet en onze eigen bijdrage daarvan, waar in de begroting wel rekening mee was gehouden.
  • Bijdrage en loonheffing, voordeel € 158.000. Uitgegaan bij de begroting van 562 personen ad € 13.400. De werkelijke uitkeringen fluctueren, omdat deze afhankelijk zijn van persoonlijke situaties.
  • Voordeel € 18.000 vanuit voorziening oninbare debiteuren SozaWe. De onttrekking is lager dan de dotatie.
• Besluit bijstandsverlening zelfstandigen en starters, nadeel van € 196.000. Ten aanzien van de BBZ wordt door het ministerie op basis van opgaven uit het verleden gelden beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de BBZ (€ 75.000). Vanuit de afrekening is vast komen te staan dat we over 2017 een terugbetaalverplichting hebben. Daarnaast was het voordeel zoals opgenomen bij de 2^e marap 2017 (€ 165.000) te rooskleurig. 

Bijzondere Bijstand, nadeel € 20.000

• Schuldhulpverlening, voordeel € 16.000. Betreft schuldhulpverlening voor particulieren en ondernemers, door inzet van onze budgetadviseurs in het gebiedsteam zijn er minder doorverwijzingen naar de kredietbank.
• Armoedebeleid, nadeel € 77.000. Extra kosten i.v.m. uitvoeren onderzoek bewindvoering. Feitelijk hebben we dus eigenlijk teveel overgeheveld naar 2018.
• Overige voordelen (€ 41.000), met name lagere uitkeringen als gevolg van inzet budgetcoaches.  

Reserve Sociaal Domein, voordeel € 2.715.000

• Voordeel van € 390.000 i.v.m. hogere onttrekkingen i.v.m. nadelen SVB
• Nadeel van € 220.000 i.v.m. lagere onttrekking t.b.v. huishoudelijke hulp 
• Nadeel van € 70.000 i.v.m. hogere dotatie vanuit WMO (woningaanpassingen, vrijwilligersbeleid) (lagere onttrekking)
• Voordeel van € 2.655.000 i.v.m. onttrekkingen door de nadelen bij Jeugdzorg en WMO (hogere onttrekking)

Algemene reserve, nadeel € 41.000
Lagere onttrekking aan de algemene reserve voor zorgeconomie.

* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten.