Programma 6 | Sociaal Domein

Inwoners helpen elkaar, voelen zich thuis en zijn actief voor een sociale en vitale gemeenschap
‘Samenleven’ is een belangrijk onderwerp voor onze inwoners. Ze vinden elkaar ontmoeten, elkaar helpen en actief zijn in verenigingen of andere activiteiten belangrijk. Ze organiseren veel om samenleven in hun dorpen en wijken prettig te maken. Wij helpen hen daarbij. Bijvoorbeeld met het accommodatiebeleid, opbouwwerk, welzijnscoaching, dorpencoördinatoren, het inclusiepanel, buurtsport, vrijwilligersondersteuning, subsidies en Het Fonds.

Voor de ‘Opgave Samenleven’ zijn in de Visie op Samenleven drie maatschappelijke effecten benoemd waar gemeente, organisaties, bedrijven en inwoners samen aan werken (zie bij ‘Wat willen we bereiken’).

Ontwikkelingen op het gebied van Sport en Cultuur (onderdeel van Maatschappelijk Effect G) zijn beschreven bij Thema 5.1 Sport en Cultuur.

• Voorwaarden scheppen voor bloei van gemeenschapskracht, inwonersinitiatief en omzien naar elkaar (Tussenbalans Visie op Samenleven - november 2023 – Accent opgave Samenleven).
• We willen een samenleving met een sterke sociale basis waarin inwoners verantwoordelijkheid nemen en voelen naar elkaar, voor elkaar klaar staan en elkaar helpen (collegeakkoord 2022).
• Maatschappelijk effect E. Mensen voelen zich verbonden.
• Maatschappelijk effect F. Mensen zetten zich in voor de samenleving en elkaar.
• Maatschappelijk effect G. Mensen maken gebruik van de sociale, culturele en sportinfrastructuur.

In de ‘Tussenbalans van de Visie op Samenleven’ en in het collegeakkoord staat duidelijk wat we willen met de opgave ‘Samenleven’: we werken aan een sterke sociale basis. Wat we daarvoor doen is uitgewerkt bij de drie maatschappelijke effecten hieronder.

Maatschappelijk effect E: Mensen voelen zich verbonden
We helpen als gemeente om mensen met elkaar te verbinden en om te kijken naar elkaar. Dat is hard nodig omdat er meer ouderen zijn, mensen langer thuis wonen en er minder professionele zorg is. In verschillende dorpen en wijken organiseren we samen met inwoners en organisaties gesprekken over hoe we prettig kunnen wonen en samenleven in de toekomst. Dit zorgt voor ideeën uit de dorpen zelf om mensen met elkaar in contact te brengen, elkaar te helpen en samen activiteiten te doen.

In 2026 gaan we verder met de pilot welzijnscoaching via Scala. Welzijnscoaches helpen inwoners die een steuntje in de rug nodig hebben. Ze brengen mensen in contact met anderen of begeleiden hen naar vrijwilligerswerk of een activiteit. Zo ontstaat er een netwerk van mensen die elkaar helpen.

In Oldeberkoop steunen we met subsidie een pilot waarbij het dorp zelf een dorpsondersteuner heeft aangesteld. Deze dorpsondersteuner heeft vergelijkbare taken als een welzijnscoach. Dorpsondersteuner en welzijnscoaches zetten zich ook in om eenzaamheid tegen te gaan. Huisbezoeken door vrijwilligers aan alle 75-plussers dragen hier ook aan bij. Scala jongerenwerk zet zich in om jongeren en jongvolwassenen die zich eenzaam voelen te bereiken.

In ons beleid hebben we aandacht voor inclusie. We doen dit door samen te werken met verschillende geledingen zoals het inclusiepanel waarbij we toegankelijkheid, gelijkwaardigheid, diversiteit en erbij horen als uitgangspunt hanteren. 

Maatschappelijk effect F: Mensen zetten zich in voor de samenleving en elkaar
In de ‘Tussenbalans Visie op Samenleven’ staat: “Gemeenschapskracht groeit als er een plek is waar mensen elkaar ontmoeten, zelf bepalen wat ze belangrijk vinden om op te pakken en er voldoende faciliteiten zijn, bijvoorbeeld in de vorm van geld of professionele ondersteuning.” We nodigen inwoners uit om mee te denken en te doen met ontwikkelingen in hun dorp of wijk. We helpen hen daarbij via het Initiatievenloket, opbouwwerk, bestuurscoaching, subsidies, de wijk- en dorpsbudgetten en het Fonds. Dit Fonds blijft in ieder geval tot en met 2026 bestaan. Dorpencoördinatoren helpen samen met opbouwwerkers en bestuurscoaches mensen die iets willen organiseren in hun buurt. Ook via www.ditisooststellingwerf.nl geven we aandacht aan lokale initiatieven. We gebruiken dit platform om mensen te inspireren, te informeren en te ondersteunen. We blijven dit verder uitbreiden.

In de wijken Oosterwolde Noord en Oosterwolde Noordoost is, als onderdeel van de Regio Deal Zuidoost Friesland, ondersteuning gevraagd en gekregen voor een participatieproces (samenwerking tussen inwoners, gemeente en organisaties) rond het thema ‘Tot op hoge leeftijd (met zorgvraag) in de wijk blijven wonen’. In april 2024 zijn er gesprekken met wijkbewoners gevoerd. Op basis van de uitkomsten van deze gesprekken zijn werkgroepen gevormd van wijkbewoners en professionals. De werkgroepen gaan aan de slag met de thema's: ontmoeting, wonen, zorg, mantelzorg en vervoer. 

De inzet van vrijwilligers is onmisbaar in een samenredzame en vitale samenleving. We geven subsidie aan de Vrijwilligerscentrale van Scala. Daar komen vraag en aanbod van vrijwilligerswerk samen. Op aanvraag worden trainingen aan vrijwilligers gegeven, soms samen met de bestuurscoaches. Organisaties die met vrijwilligers werken kunnen hulp en advies krijgen van de vrijwilligerscentrale. Ook worden er een paar keer per jaar bijeenkomsten georganiseerd, zoals ‘Soep en Ontmoet’. Tijdens deze bijeenkomsten kunnen organisaties ervaringen delen, van elkaar leren en samenwerken. We waarderen vrijwilligers door vrijwilligersawards uit te reiken.

De mantelzorgconsulent uit gebiedsteam Wmo werkt actief met mantelzorgers, collega’s en samenwerkingspartners. Ze weet wat er speelt, leeft, biedt mantelzorgers een luisterend oor en denkt mee. Ook organiseert de mantelzorgconsulent contact tussen lotgenoten, ontspanningsuitjes en het respijtweekend. Samen met het Netwerk Mantelzorg worden activiteiten georganiseerd voor (jonge) mantelzorgers. Zij werkt samen met ons Mantelzorgpanel en regelt het mantelzorgcompliment. In 2025 is een doorlopende bewustwordingscampagne gestart om nog meer mantelzorgers te bereiken.

Maatschappelijk effect G: Mensen maken gebruik van de sociale (culturele en sport) infrastructuur 
Sport, ontmoeting, zingeving en cultuur brengen mensen samen en zorgen voor verbinding. Daarom blijven wij hierin investeren. We zorgen ervoor dat er in elk dorp of elke buurt plekken zijn waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Laagdrempelige activiteiten en informele dagbesteding helpen inwoners om actief te blijven, anderen te ontmoeten en het gevoel te hebben erbij te horen en iets te betekenen.

We gaan door met een aantal projecten uit het programma Aandachtsgebieden 2020-2023. Denk aan de Buurthaven en Dorpstuin en extra aandacht voor jeugd in het Dorpspark in Haulerwijk en de Buurthuiskamer in het Ketelhuis in het Haerenkwartier.

Dankzij een professionele beheerder van het Leger des Heils (20 uur per week) is Het Ketelhuis in het Haerenkwartier uitgegroeid tot de centrale ontmoetingsplek in de wijk. Jong en oud komen samen en zowel oude als nieuwe bewoners ontmoeten elkaar op de locatie. Steeds meer bewoners weten de weg te vinden en er is een mooi programma ontstaan waar al veel vrijwilligers aan meewerken. We zetten deze aanpak in ieder geval door tot en met 2026.

Informatie over Sport en Cultuur vindt u in de begroting bij Thema 5.1 Sport en Cultuur

Maatschappelijke effect E. Mensen voelen zich verbonden.
Inwoners kunnen met hun vragen over welzijn en zorg terecht bij de welzijnscoaches en de dorpsondersteuner. Steeds meer mensen kennen hen en weten hen te vinden. In de dorpen moedigen we gesprekken aan over 'omzien naar elkaar'. Het Inclusiepanel let op dingen die het meedoen in dorpen en verenigingen moeilijker of juist makkelijker maken. Ook kunnen verenigingen zelf terecht bij het Inclusiepanel met specifieke vragen. 

Maatschappelijk effect F. Mensen zetten zich in voor de samenleving en elkaar
Inwoners met een goed idee (inwonersinitiatieven) krijgen hulp van opbouwwerkers, het initiatievenloket en bestuurscoaches. Vrijwilligers worden gewaardeerd en vertellen over hun inzet op de website www.ditisooststellingwerf.nl. Scala Vrijwilligerscentrale brengt vraag en aanbod van vrijwilligerswerk samen, zorgt ervoor dat vrijwilligerswerk onder de aandacht komt en helpt organisaties die met vrijwilligers werken. Mantelzorgers krijgen hulp van de mantelzorgconsulent, kunnen gebruik maken van een breed ondersteuningsaanbod en worden gewaardeerd.

Maatschappelijke effect G. Mensen maken gebruik van de sociale, culturele en sportinfrastructuur
Inwoners nemen volop deel aan sport, cultuur en ontmoeting. Er zijn steeds meer laagdrempelige activiteiten en dagbesteding waar iedereen aan mee kan doen. Ontmoetingsplekken en activiteiten brengen mensen samen. Op uutgaon.nl en beweegplein.nl vinden inwoners welke activiteiten er allemaal zijn in de gemeente.

• In 2026 is er geld beschikbaar uit de SPUK-regeling GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord). Voor het versterken van de sociale basis is € 43.000 beschikbaar. Dit geld gebruiken we voor de pilots met welzijnscoaches en dorpsondersteuner. Voor mantelzorg is er € 14.500 beschikbaar. Dit zetten we in voor respijtzorg en om overbelasting van mantelzorgers te voorkomen. Daarnaast kunnen we met dit geld ook investeren in plannen op het gebied van gezondheid (zie thema 7.1) en sport en cultuur (zie thema 5.1).
• Om door te gaan met de pilot welzijnscoaching door Scala is in 2026 een bedrag van € 210.000 begroot. Dit wordt betaald uit verschillende budgetten: SPUK GALA-gelden, het budget Aanpak Eenzaamheid, de FRIZA-gelden en het nieuwe budget Voorliggend Veld, waarvoor in 2026 Wmo-geld wordt gebruikt (zie kaderbrief 2026).
• De subsidie voor de pilot dorpsondersteuner in Oldeberkoop van € 45.000 wordt in 2026 betaald uit GALA en FRIZA gelden. Het dorp draagt zelf € 10.000 bij.
• In de Kaderbrief 2026 zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor het uitbreiden van het aantal uren (fte) van de mantelzorgconsulent.
• Voor de ‘Dorps Ontwikkelings Methodiek’ (DOM) in Oosterwolde, binnen de Regiodeal Zuidoost Fryslân, ontvangen we van de provincie voor drie jaar lang ondersteuning: elk jaar 100 uur procesondersteuning (totaal 300 uur) en € 50.000 aan procesgeld. Het DOM-project loopt tot eind 2026.
• We werken samen verder met het Leger des Heils voor de Buurthuiskamer in het Haerenkwartier. Het Leger des Heils krijgt hiervoor een bedrag van € 200.800 voor de periode 2024-2026.
• Het Dorpshuizenbudget is € 50.000 per jaar. De verduurzaming van de dorpshuizen loopt via het accommodatiebeleid.
• Voor Appelscha is jaarlijks € 25.000 beschikbaar om ruimtes te huren of geschikt te maken voor dubbelgebruik zoals dorpshuisactiviteiten en jongerenwerk.

• Notitie Accommodatiebeleid & Integraal huisvestingsplan (IHP) onderwijs 2025-2050
• Tussenbalans Visie op Samenleven (november 2023)
• Visie op samenleven 2020-2024 
• Doe-agenda E Mensen voelen zich verbonden 2022-2026 
• Doe-agenda G Iedereen doet en ontmoet 2021-2025
• Doe-agenda I Gelukkig en gezond ouder worden en mantelzorg 2021-2025
• Visie op Inclusie (2020)

Alle inwoners doen volwaardig mee
Inwoners vinden ‘Meedoen’ een belangrijk thema. Daarnaast hebben we wettelijke taken op dit terrein. Het gaat om de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de Participatiewet, de Wet Inburgering 2021 en de Wet gemeentelijke Schuldhulpverlening. Voor de Opgave Meedoen zijn in de Visie op Samenleven vier maatschappelijke effecten (A t/m D) benoemd waar gemeente, organisaties, bedrijven en inwoners samen aan willen werken. 

• Maatschappelijk effect A. Mensen kunnen levensloopbestendig wonen (zie Doe Agenda A en woon(zorg)visie).
• Maatschappelijk effect B. Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt (zie doe-agenda B).
• Maatschappelijk effect C. Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven (zie doe-agenda C en doe-agenda Inburgering).
• Maatschappelijk effect D. Mensen maken indien nodig gebruik van het vangnet

Bij het opstellen van de tussenbalans van de visie op samenleving is besloten om focus aan te brengen. Per opgaveteam zijn accenten vastgesteld. Voor meedoen zijn dat:

• Voor maatschappelijk effect A: Accent: Inwoners stimuleren om tijdig te anticiperen op ouder worden.
• Voor maatschappelijk effect B: Accent: Alles op alles zetten om bijstandsgerechtigden naar vermogen mee te laten doen in onze samenleving.
• Voor maatschappelijk effect C: Accent: Voorzieningen voor inwoners met weinig geld en/of schulden zo eenvoudig mogelijk en makkelijk toegankelijk te maken. En accent: Structurele verbeteringen bereiken van mensen die lange tijd in armoede en/of schulden leven (gebiedsgericht werken aan bestaanszekerheid).
• Voor maatschappelijk effect D: Accent: (Wmo) zorg anders organiseren en inkopen, zodat deze haalbaar en betaalbaar blijft. En accent: formele zorg minder 'promoten' en uitdragen als oplossing.

Maatschappelijk effect A: Mensen kunnen levensloopbestendig wonen
We maken prestatieafspraken met corporaties over het realiseren van geclusterde woningen voor senioren en zorgwoningen met zorg en voorzieningen nabij. In 2026 starten we bij locatie Rikkingahof een buurthuiskamer. Die is niet alleen voor de bewoners van het terrein, maar ook voor mensen uit de buurt. De woonzorgvisie is vastgesteld. We maken nu een plan om de ideeën uit deze visie echt uit te voeren. In Oosterwolde Noord en Noordoost werken we samen met o.a. inwoners, zorgverzekeraar, zorgkantoor, zorgaanbieders en woningbouwcorporaties aan domein overstijgende samenwerking (DOS). We zorgen er samen voor dat ouderen die thuis wonen, de juiste hulp of zorg krijgen. Dat kan hulp zijn van buurtgenoten, vanuit de Wmo, de Wet Langdurige Zorg of de Zorgverzekeringswet. Het Gebiedsteam geeft inwoners advies over levensloopbestendig wonen. Als dat nodig is, helpen ze ook met een vergoeding voor een verhuizing of aanpassing van de woning.

In 2026 gaan we verder met het project 'Mijn huis op Maat' voor mensen die een eigen huis bezitten. Inwoners kunnen daarbij gebruikmaken van speciale leningen, zoals de verzilverlening of blijverslening. Zo kunnen ze hun huis zelf aanpassen en hoeven ze geen beroep te doen op de Wmo. Eind 2025 beslissen we of we in 2026 doorgaan met de inzet van een seniorenmakelaar voor huurders.

We maken beleid om het makkelijker te maken grote woningen te splitsen. Zo kunnen er levensloopbestendige woningen ontstaan, woningen voor meerdere generaties of twee aparte woningen op één erf. Zie ook thema 8.1: Bouwen, wonen en gronden. Voor mantelzorg zijn er aparte regels gemaakt, zodat mantelzorg beter mogelijk wordt. Zie hiervoor ook thema 7.1: Gezondheid.

Maatschappelijk effect B: Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt 
In lijn met de eind 2024 vastgestelde tussenbalans op de Visie op Samenleven werken we in 2026 verder aan iedere bijstandsgerechtigde naar vermogen en duurzaam mee laten doen in onze samenleving. Dit sluit ook aan bij de voorgenomen wetswijzigingen in de Participatiewet in Balans en Van school naar duurzaam werk. We blijven ons richten op werk of scholen voor werk. Waar dit niet mogelijk is zoeken we samen met de inwoner naar andere passende vormen van participatie. Dit door de inzet van casemanagement, iedere bijstandsgerechtigde een vaste contactpersoon, en waar nodig de inkoop van gespecialiseerde dienstverlening bij externe aanbieders. Hiervoor sluiten we per 1 januari 2026 overeenkomsten met geschikte aanbieders.

Ook maken we gebruik van de dienstverlening, zoals scholingstrajecten, die regionaal worden aangeboden en gefinancierd vanuit Fryslân Werkt. Dit alles vanuit de overtuiging dat participeren/meedoen bijdraagt aan een zinvolle dag invulling voor het individu en het positieve effect dat dit heeft voor de samenleving als geheel.

Naast de inzet vanuit de Participatiewet werken we in 2026 aan verdere ontschotting. We zien steeds meer inwoners, ook jongeren, die met vraagstukken worstelen op meerdere leefgebieden. Dit vraagt intern samenwerking met collega’s van Jeugd en Wmo, maar ook met externe partners zoals het UWV en de GGD. Hier blijven we op inzetten.

Maatschappelijk effect C: Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven
We hebben een nieuw beleidsplan Schuldhulpverlening opgesteld. Daarin zijn ambities opgenomen die aansluiten bij de maatschappelijke effecten in de Visie op Samenleving. De ambities zijn uitgewerkt in een aantal maatregelen waar we de komende 4 jaar aan werken. Speciale aandacht is er voor de groep werkenden met problematische schulden en jongeren en jongvolwassenen.

De pilot ‘Papierwinkel’ die in 2025 is gestart, loopt door tot half 2026. Wat we bereiken is dat meer inwoners laagdrempelige ondersteuning ontvangen bij geld- en papierzaken. Daarin wordt samengewerkt met andere organisaties en ketenpartners. In 2026 vindt een evaluatie plaats.

In 2025 is gestart met het Volwassenenfonds Sport- en Cultuur. Ook in 2026 is hier subsidie voor beschikbaar. Inwoners met een laag inkomen krijgen een vergoeding voor het lidmaatschap van een club, vereniging of sportschool.

Er is een werkgroep betaalbaarheid die is ontstaan vanuit de prestatieafspraken met o.a. de woningcorporaties. Er is een projectplan opgesteld waarvan de uitvoering deels in 2025 en deels in 2026 plaatsvindt. Door een aanpak waarin duurzaamheidsmaatregelen gecombineerd worden met ‘geldzaken’ in bepaalde wijken/straten willen we de woonlasten van sociale huurders betaalbaar houden.

In het kader van de inburgeringswet ondersteunen we statushouders die in onze gemeente gehuisvest worden bij het kennismaken met de lokale samenleving en voorzieningen. Ze volgen inburgeringslessen om de Nederlandse taal en de cultuur te leren. Daarnaast ontzorgen we statushouders in de eerste zes maanden van hun verblijf in onze gemeente door hun vaste lasten te betalen vanuit hun bijstandsuitkering (wettelijke verplichting) en begeleiden we hen naar maatschappelijke en financiële zelfredzaamheid. Participatie en meedoen is daarbij een sterk uitgangspunt.

Maatschappelijk effect D: Mensen maken indien nodig gebruik van het vangnet
Soms hebben inwoners ondersteuning nodig. Wij bieden hen een vangnet. Zij kunnen terecht bij het Gebiedsteam om ondersteuning te krijgen of te regelen. We faciliteren vrijwilligers om proactief inwoners van 75+ te bezoeken om hen te informeren, de weg te wijzen en eventuele behoeften te signaleren (preventief huisbezoek). De medewerkers van het Gebiedsteam zijn zichtbaar op vindplaatsen (scholen en bij de huisartsen bijvoorbeeld) en welzijnswerkers zijn actief in de wijken. De bibliotheek biedt ondersteuning aan inwoners bij het omgaan met de digitale overheid (informatiepunt digitale overheid). We brengen jaarlijks de Regelingenwijzer uit met alle (financiële) regelingen voor inwoners (zie ook Meedoen C). We zetten extra in om inwoners te laten weten wat het Gebiedsteam is en hoe men daar gebruik van kan maken. We positioneren de onafhankelijke cliëntondersteuner breed in het sociaal domein. We blijven werken aan de verdere doorontwikkeling van het Gebiedsteam, onder meer gericht op een goede en laagdrempelige toegang en ontschot werken. We blijven investeren in preventie, werken intensief samen met welzijn- en zorgorganisaties om een stevig vangnet te houden en ondersteunen diverse initiatieven vanuit de samenleving voor indicatievrije dagbesteding. Zie ook paragraaf 10 'visie op Samenleven' over Gebiedsteam, grip op uitgaven Wmo en jeugd en voorliggende voorzieningen. Door middel van de Wmo aanbesteding zetten we nog meer in op voorliggende mogelijkheden, om zodoende het vangnet in de toekomst beschikbaar te houden voor degene die daar echt op aangewezen is.

A. Mensen wonen op de door hun gewenste plek 
B. Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt of doen naar vermogen mee in onze samenleving
C. Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven
D. Mensen maken indien nodig gebruik van het aanwezige vangnet

Eigen bijdrage Wmo
De eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen is nu voor iedereen hetzelfde (het abonnementstarief). Hierdoor maken meer mensen er gebruik van, vooral van huishoudelijke hulp. De nieuwe wetgeving hierover waardoor mensen weer een eigen bijdrage gaan betalen die afhangt van hun inkomen is op de lange baan geschoven.

Wet inburgering 2021
We ontvangen van het Rijk uitvoeringsmiddelen en een specifieke uitkering. De uitvoeringsmiddelen gebruiken we voornamelijk voor het vanuit de uitkering doorbetalen van de vaste lasten, vervoerskosten naar inburgeringslessen, participatieactiviteiten en begeleiding naar financiële zelfredzaamheid. De specifieke uitkering is voor de bekostiging van inburgeringsvoorzieningen zoals taallessen, het participatieverklaringstraject en maatschappelijke begeleiding die we vanuit deze wet moeten bieden. Via de SiSa leggen we hier verantwoording over af. Het landelijk beeld is dat de middelen die gemeenten van het Rijk ontvangen niet toereikend zijn. Op dit moment zijn we aan het onderzoeken of dit voor onze gemeente ook zo is. Bij de kaderbrief 2026 is € 79.000 per jaar voor 2026 t/m 2028 beschikbaar gesteld voor een beleidsadviseur Inburgering en Migratie.

Participatie werkdeel
Bij de heroverwegingen 2022 is besloten het budget voor participatie werkdeel te verlagen. Dit op basis van het uitkeringsbestand. Bij een toename van 15 bijstandsgerechtigden kan alsnog aanspraak worden gedaan op deze middelen. Dit omdat er dan tekort aan middelen ontstaat waardoor de beoogde dienstverlening niet meer geboden kan worden. De verwachting is niet dat het bijstandsbestand zal toenemen, maar wel vragen de inwoners met een uitkering intensievere dienstverlening. In de tussenbalans Visie op Samenleven is daarom afgesproken de pilot 'ouders in de bijstand begeleiden naar werk in de zorg' niet uit te voeren en de hiermee vrijgekomen middelen jaarlijks toe te voegen aan het budget werkdeel Participatiewet.

Volwassenenfonds Sport en Cultuur en de Papierwinkel
Voor 2026 is er € 47.000 subsidie beschikbaar gesteld aan Sport Fryslân voor uitvoering van het Volwassenenfonds Sport en Cultuur. Ook voor de pilot ‘Papierwinkel’ is een subsidie verleend aan Scala Welzijn.

Bovenregionaal Wmo vervoer
U heeft bij de behandeling van de Kaderbrief 2025 besloten om het bovenregionale vervoer niet meer via de Wmo te regelen, maar via Valys. Dit zorgt voor lagere lasten en is verwerkt in de begroting 2026. 

• Visie op samenleven 2020-2024
• Woon(zorg)visie 2022-2026
• Doe-agenda B Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt 2021-2025
• Doe-agenda C Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven 2021-2025
• Doe-agenda Nieuwe Wet Inburgering 2022-2026
• Re-integratieverordening Participatiewet 2023
• Verordening Tegenpresentatie 2015
• Maatregelenverordening 2018
• Verordening Individuele Inkomenstoeslag 2015
• Verordening Individuele Studietoeslag 2015
• Handhavingsverordening 2015
• Verordening Verrekening Bestuurlijke Boete bij Recidive 2015
• Verordening adviesraad sociaal domein gemeente Ooststellingwerf 2015
• Verordening Maatschappelijke Ondersteuning 2022
• Verordening Beslistermijn Schuldhulpverlening 2023
• Beleidsplan Schuldhulpverlening gemeente Ooststellingwerf 2025-2028

Jeugdigen (-9 maand tot 23 jaar) groeien gezond en veilig op en hebben gelijke kansen om zich optimaal te ontwikkelen
Inwoners vinden ‘Goed Opgroeien’ een belangrijk thema. Daarnaast hebben we veel wettelijke taken op dit terrein. Voor de Opgave Goed Opgroeien zijn in de Visie op Samenleven vier maatschappelijke effecten (L t/m O) benoemd waar gemeente, organisaties, bedrijven en inwoners samen aan willen werken.

• Maatschappelijk effect L. Jonge inwoners ontwikkelen zich optimaal.
• Maatschappelijk effect M. Ouders/verzorgers zijn vaardige opvoeders (zie doe-agenda O).
• Maatschappelijk effect N. Jeugdigen zijn weerbaar.
• Maatschappelijk effect O. Jeugdigen en ouders voelen zich ondersteund bij opvoeden en opgroeien (zie doe-agenda O).

   

Bij het opstellen van de tussenbalans van de visie op samenleving is besloten om focus aan te brengen. Per opgaveteam zijn accenten vastgesteld. Voor goed opgroeien zijn dat:

• Voor maatschappelijk effect L ligt het accent op: Kansrijke start voor kinderen.
• Voor maatschappelijk effect O ligt het accent op: Beperken jeugdhulpvragen door gerichte preventie.

Goed opgroeien vraagt een integrale aanpak (eenzaamheid, weerbaarheid, armoede, onderwijs).

Maatschappelijk effect L: Jonge inwoners ontwikkelen zich optimaal 
Buurtsportcoaches stimuleren de fysieke en motorische ontwikkeling van kinderen. Via JOGG werken we aan de gezondheid van jonge inwoners. We hebben kindregelingen om te zorgen dat kinderen mee kunnen doen (zie thema 6.1). In het programma Go Yoflo (voorheen OKO) stimuleren we dat jongeren gezond en gelukkig opgroeien. We willen voorkomen dat ze beginnen met roken, drinken of drugs gebruiken. Om deze positieve leefomgeving voor jongeren te waarborgen zetten we in op de volgende plekken: het gezin, op school, in de vriendenkring en in de vrije tijd. Dit doen we samen met ouders, scholen, jongerenwerk en andere organisaties. We kijken naar wat jongeren nodig hebben in het gezin, op school, bij vrienden en in hun vrije tijd. Ook jonge mantelzorgers krijgen hulp. Dit zijn kinderen of jongeren die zorgen voor een naaste. We bieden steun, contact met andere mantelzorgers en activiteiten, zodat ze niet overbelast raken en zich goed kunnen blijven ontwikkelen.

Naschools aanbod
In Ooststellingwerf dragen we al enkele jaren financieel zorg voor een aanbod van naschoolse activiteiten. De organisatie hiervan ligt bij Stichting Scala via een subsidie. De activiteiten worden georganiseerd bij de scholen in Oosterwolde Zuid en in Haulerwijk. Vanuit het convenant ‘Rijk Ooststellingwerf’ werken verschillende partijen samen aan het aanbod van naschoolse activiteiten. Vanuit de landelijke Gelijke Kansen Alliantie is er voor 2025 nog een aanvullend budget om het lokale aanbod te verstevigen.

Maatschappelijk effect M: Ouders/verzorgers zijn vaardige opvoeders
We investeren in allerlei vormen van preventie en laagdrempelige voorzieningen in het voorliggend veld. Voor (aanstaande) ouders en jonge kinderen zijn er voorzieningen en is er zorg en ondersteuning voor de eerste 1000 dagen van het kind. Ook later kunnen ouders hulp krijgen bij de opvoeding. Bijvoorbeeld via opvoedondersteuning van de GGD, het programma Stevig Ouderschap, Buurtgezinnen of informatie over het voorkomen van alcohol- en drugsgebruik bij jongeren. Zie ook bij onderdeel O.

Maatschappelijk effect N: Jonge inwoners zijn weerbaar
Met Go Yoflo helpen we jongeren sterker te worden tegen middelengebruik en mentale problemen. Ook starten er activiteiten vanuit Friza, bijvoorbeeld over zelfmoordpreventie, pesten en eenzaamheid. Samen met anderen voeren we preventieve acties uit, zoals 'Nuchter over gewicht', 'Nuchtere Fries' (alcohol) en de gezonde sportkantine. We sluiten aan bij de gedachte van positieve gezondheid. Scholen, het Gebiedsteam en jongerenwerk werken samen met Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Zo kunnen ze verslaving bij jongeren vroeg herkennen, bespreken en aanpakken. Zie ook thema 7.1 Gezondheid.

Maatschappelijk effect O: Kwetsbare jonge inwoners en ouders voelen zich ondersteund bij opvoeden en opgroeien
We hebben aandacht voor het voorkomen van problemen bij jongeren. Zo zorgen we ervoor dat minder jongeren jeugdhulp hebben en dat hun problemen minder ernstig worden. Ouders kunnen op veel plekken makkelijk hulp krijgen bij opvoeding, zoals bij de inloopspreekuren van de GGD, via Buurtgezinnen of bij het Gebiedsteam. Ook zijn we aanwezig op plekken waar kinderen en ouders komen, zoals scholen, peuteropvang en huisartsen. Zo kunnen we vroeg helpen en dure zorg voorkomen.

We vinden het belangrijk dat kinderen en jongeren leren omgaan met tegenslagen. We praten met inwoners over wat je realistisch van jongeren kunt verwachten en welke rol de gemeente wel of niet heeft. Als hulp nodig is, kan het Gebiedsteam kortdurende hulp bieden, jongerenwerk inzetten of doorverwijzen naar een jeugdhulpaanbieder.

Ook werken we samen met jongeren om begrip en openheid te krijgen voor LHBTI+.

Met het preventieprogramma Go Yoflo zorgen we samen voor een positieve leefomgeving voor jongeren, waarbij samenwerking binnen de gemeente centraal staat. Dat doen we thuis (gezin), op school, in de vriendengroep (peergroep) en in de vrije tijd. De gemeente zorgt dat ouders en andere betrokkenen goed samenwerken, zodat jongeren op meerdere plekken worden ondersteund en er een ‘community’ ontstaat rond de opgroeiende jongeren.

De pilot Vaktherapie (een behandelvorm voor jeugdigen die gebruik maakt van een ervaringsgerichte werkwijze zoals muziek, spel of beeld) in 2024-2025 wordt in 2026 voortgezet. 

Voor kinderen die extra hulp nodig hebben, zetten we in op zogenaamde Plus-voorzieningen. Een voorbeeld hiervan is PeuterPlus: een aanbod voor peuters die meer nodig hebben dan het standaard aanbod peuteropvang biedt. 

L. Kinderen zijn taalvaardig en ontwikkelen zich optimaal.
M. Ouders/verzorgers zijn vaardige opvoeders.
N. Jeugdigen zijn weerbaar.
O. Jeugdigen en ouders voelen zich ondersteund bij opvoeden en opgroeien.
Er is een laagdrempelig aanbod beschikbaar voor ouders en kinderen in de gemeente Ooststellingwerf, van algemeen toegankelijke voorzieningen tot jeugdzorg. 

In 2026 gebruiken we het dashboard met jeugdhulpcijfers (zoals instroom, uitstroom en aantal cliënten) om het gebruik van jeugdhulp goed te volgen. Met een prognosemodel berekenen we wat jeugdhulp in 2026 en daarna waarschijnlijk gaat kosten. We gaan ook verder met de uitvoering van de maatregelen die in 2024 zijn opgesteld om de jeugdhulpkosten beter in de hand te houden. Daarnaast rollen we in 2026 het programma Go Yoflo verder uit. We gebruiken hierbij de OKO-monitoring, zodat we tijdig kunnen bijsturen als dat nodig is.

• Doe agenda L: Jonge inwoners ontwikkelen zich optimaal
• Doe agenda O: Kwetsbare jonge inwoners 2021-2025
• Doe agenda HK: Positieve Gezondheid 2022-2026
• Preventie- en handhavingsplan Alcohol en Middelen 2021-2024
• Beleidsplan Hart voor de Jeugd, Verordening Hart voor de Jeugd en Beleidsregels Hart voor de Jeugd (2025)
• Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling: Veilig thuis in Fryslân 2014
• Verordening Leerlingenvervoer Ooststellingwerf en Aanvullende beleidsregels Verordening Leerlingenvervoer (2022)
• Toezicht en handhaving kinderopvang en peuterspeelzalen 2025
• Lokale Educatieve Jeugd Agenda (dynamisch)
• Subsidieregeling peuterspeelgroepen 2020
• Centrumregeling Sociaal Domein Fryslân 2022

• Thema Samenleven bestaat uit de volgende taakvelden: 6.1, 6.21, 6.22, 6.23
• Thema Meedoen bestaat uit de volgende taakvelden: 6.3, 6.4, 6.5, 6.60, 6.711, 6.712, 6.713, 6.714, 6,791, 6.91
• Thema Goed Opgroeien bestaat uit de volgende taakvelden: 6.751, 6.752, 6.753, 6.761, 6.762, 6.763, 6.792, 6.811, 6.812, 6.821, 6.822, 6.92