Begrotingspositie 2025-2028

Kaderbrief 2025-2028
De vertrekpunten zijn vastgelegd in de kaderbrief 2025-2028. U heeft kennis kunnen nemen van het meerjarenperspectief en de uitkomsten van de Meicirculaire 2024 over de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Daarnaast heeft u ingestemd met de uitgangspunten voor de begroting. De besluiten uit de kaderbrief en de meicirculaire zijn primitief in de programmabegroting verwerkt. Het gaat daarbij om de besluiten over de voorjaarsrapportage 2024, diverse onvermijdelijke budgettaire consequenties en de besluiten nieuw beleid.

Structureel nieuw beleid waarover is besloten bij de Kaderbrief 2025:

• vervanging van rijdend materieel (krediet + € 820.000) (kapitaalslasten 2025: + € 48.000, 2026: + 37.000, 2027: + € 90.000, 2028: + € 82.000)
• vervanging van tractie onder de investeringsgrens (€ 35.000)
• vervanging en onderhoud van oevervoorzieningen van de vaarwegen (krediet € 1.225.000) (kapitaalslasten 2025: + € 16.000, 2026: + 19.000, 2027: + € 40.000, 2028: + € 45.000)
• uitbreiding OWO Bedrijfsvoering (€2025: € 108.000, 2026: + 114.000, 2027: + € 120.000, 2028: + € 127.000)
• uitbreiding formatie dorpencoördinatie en initiatievenloket (€ 48.000)
• doorontwikkeling stichting Nobilis (€ 30.000)
• bestrijding invasieve exoten (€ 15.000)
• uitbreiding OWO Openbare orde en veiligheid (€ 236.000)
• exploitatie culturele bruisplek (2025 en 2026:  € 25.000, vanaf 2027: € 51.000)

Incidenteel nieuw beleid waarover is besloten bij de Kaderbrief 2025:

• uitbreiding formatie dienstverlening ivm paspoortpiek (2025 en 2026: € 69.000)
• afhandeling van Woo verzoeken (2025: € 25.000)
• opstellen toekomstvisie, inclusief marktonderzoek bedrijventerreinen (2025 én 2026: € 165.000)
• vitale vakantieparken Hildenberg (2025: € 200.000, 2026 en 2027 € 50.000)
• bestrijding van de eikenprocessierups (2025: + € 97.000)
• volwassenfonds sport en cultuur (Meedoen-pas) (2025: € 47.000)
• vervanging skatebaan terrein SV Oosterwolde (2025: € 125.000)
• JOGG regisseur (2025 en 2026: € 56.000)
• Welzijnscoaching (2025: € 75.000)
• 'naar buiten' (2025: € 100.000)
• Mantelzorgondersteuning (2025: € 25.000)
• Europapact Fryslan (2025: € 25.000)

De laatst verschenen circulaire van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds is de Meicirculaire 2024. De definitieve uitkomsten van de Septembercirculaire 2024 delen wij u mee voorafgaand aan de behandeling van de begroting. De onderdelen van het financieel perspectief uit de kaderbrief 2025-2028 zijn primitief in deze begroting verwerkt. 

We hebben bij de primitieve ramingen rekening gehouden met de hierna genoemde uitgangspunten:

• De Meicirculaire 2024 is de basis.
• De ramingen voor de jaarschijf 2025 zijn gebaseerd op de ramingen zoals die zijn opgenomen in de meerjarenbegroting 2024-2027.
• Autonome ontwikkelingen zijn in de ramingen verwerkt.
• De ramingen voor bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen zijn gebaseerd op (concept)begrotingen 2025-2028 van deze regelingen voor zover deze bekend waren.
• Het uitgangspunt bij wettelijke taken is dat we ons hierbij beperken tot de middelen die het Rijk hiervoor (extra) beschikbaar stelt. Bijvoorbeeld binnen het Gemeentefonds of specifieke uitkeringen. Regelingen met een open einde karakter vormen hierbij een risico. 
• De budgetten van het sociaal domein zijn geïndexeerd met het Overheidsbijdrage arbeidsontwikkeling (OVA) percentage  op basis van 90% lonen en 10% prijzen 

Daarnaast hebben we (in de primitieve ramingen) rekening gehouden met de volgende uitgangspunten die u bij de Kaderbrief 2025-2028 heeft vastgesteld:

• Lonen + 3,9% (incl. pensioenpremie)
• Prijzen + 2,8%
• OZB + 2,8%
• Forensenbelasting + 2,8%
• Leges + 2,8%
• Afvalstoffenheffing 100% kostendekking
• Rioolrechten 100% kostendekking
• Toeristenbelasting € 1,65 en € 1,20 per persoon per nacht

Bovenstaande begrotingsuitgangspunten zijn gebaseerd op bestaand beleid. Waar nodig is hieronder een toelichting gegeven op deze uitgangspunten. 

Lonen en prijzen
De loon- en prijsontwikkeling is gebaseerd op gepubliceerde cijfers uit het Centraal Economisch Plan (CEP). De loonindex is gebaseerd op de gewogen cao-loon bedrijven en overheidsindex. De prijsindex is gebaseerd op de nationale prijsindex. De budgetten ramen wij reëel in relatie tot de doelstelling en/of het beoogd effect. Automatische prijscompensatie voor uitbestede werkzaamheden en leveranties passen wij niet toe. De subsidies en bijdragen worden wel verhoogd. Voor het eerstvolgende begrotingsjaar (2025) gaan wij uit van lopende prijzen en daarna (2026 tot en met 2028) van constante prijzen.

Onroerendezaakbelasting (OZB)
Jaarlijks wordt de opbrengst OZB geïndexeerd. Bij een algehele waardedaling of waardestijging van de onroerende zaken, verhogen of verlagen wij het tarief van OZB, om de begrote opbrengst te realiseren. Bij de kaderbrief 2025-2028 is besloten de opbrengst OZB woningen én de OZB niet-woningen beide in 2027 te verhogen met € 100.000 en in 2028 met € 200.000.

Forensenbelasting 
Voor 2025 is de opbrengst geïndexeerd. 

Rioolrechten
Elke vijf jaar stelt de gemeenteraad het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) vast. In het bijbehorende kostendekkingsplan staat hoe de heffing zich ontwikkelt in deze periode. Aan het einde van elk jaar stelt de gemeenteraad de tarieven van de heffing voor het volgende jaar definitief vast. Dit gebeurt op basis van kostendekking. Het tarief dekt daarmee alle kosten die met watertaken gepaard gaan. 

Afvalstoffenheffing
Het uitgangpunt is hier ook 100% kostendekkendheid. In de praktijk is deze kostendekkendheid er vanuit de vastgestelde tarieven (nog) niet. Jaarlijkse tekorten worden nu gedekt vanuit de reserve lastenverlichting. De gemeenteraad heeft in het verleden besloten dat we toe moeten groeien naar een kostendekkendheid van 100%. Dit betekent dat tarieven die op afvalinzameling betrekking hebben, stapsgewijs worden verhoogd tot een volledige kostendekkendheid vanaf 2025. Door de forse prijsstijgingen van de afgelopen jaren, is het de verwachting dat kostendekkendheid voor 2025 niet wordt gerealiseerd.

Toeristenbelasting
In de raadsvergadering van 30 maart 2021 is besloten om een tariefdifferentiatie toe te passen op de toeristenbelasting. Dit betekent dat er een tarief is voor overnachtingen in kampeermiddelen op kampeerterreinen en in kampeerboerderijen en een tarief voor andere verblijfsaccommodaties. De tarieven voor de periode 2024-2026 zijn € 1,65 en €1,20 persoon per nacht. Hiermee sluiten we aan bij het advies van het Recreatieschap Drenthe. In de raadsvergadering van 27 juni 2023 heeft de raad bij amendement besloten om leeftijd van vrijstelling toeristenbelasting kinderen te verhogen van vier jaar naar 12 jaar. Dit zorgt voor een lagere bate van € 40.000 structureel.

 

In het begrotingsresultaat geven we inzage in het resultaat van het meerjarenperspectief op basis van bestaand beleid en structurele lasten nieuw beleid voor zowel het komende jaar als de prognosejaren daarna. Het laatst bekende financiële perspectief komt uit de brief over de Meicirculaire 2024. Het (structurele) perspectief voor nieuw beleid is verbeterd ten opzichte van het laatst gepresenteerde structurele perspectief in de mededeling van 16 juli (#1640), na de besluitvorming over de kaderbrief 2025-2028 en inclusief de gevolgen van de Meicirculaire 2024. De voornaamste oorzaak hiervan is dat de indexatie voor lonen en prijzen gemiddeld ruim € 400.000 per jaar lager is dan waar we rekening mee hadden gehouden.

Daarnaast zijn de volgende onderwerpen waar een financiële consequentie aan zit toegevoegd aan de begroting:

• Het voordeel van lagere lasten voor energie van € 100.000 blijkt op basis van actuele prijzen niet volledig realiseerbaar, het voordeel is verlaagd naar € 50.000.
• De dienstverleningsovereenkomst met Caparis is geactualiseerd. Hierdoor is er sprake van een voordeel voor de begroting 2025 van € 115.000. Voor 2026 is dit € 22.000, voor 2027 wordt dit een nadeel van € 94.000 en voor 2028 een nadeel van € 61.000.
• Onze gemeente neemt vanaf 2022 deel aan EuropaPact Fryslân (voorheen Friese Projecten Machine). Doel is om meer en betere projecten te ontwikkelen waarmee vanuit Friesland met succes een beroep kan worden gedaan op middelen uit de diverse Europese programma’s ten behoeve van de brede welvaart in Europa. Voor de voortzetting van de samenwerking is structureel € 26.000 nodig.
• Verlenging van de bruikleen van de kunst voor de Mader Kunstroute voor 2025, kosten € 13.500. Bij de kaderbrief 2026-2029 komen we met een voorstel voor de route na 2025.
• Besparing Bovenregionaal Wmo vervoer - U heeft bij de behandeling van de Kaderbrief besloten om het bovenregionale vervoer niet meer via de Wmo te laten lopen maar via Valys. De financiële gevolgen van invoering van Valys per 1 januari 2025 zijn ingeschat op € 327.000 structureel. Maar doordat we ook rekening houden met een ingeschatte indexatie voor vervoer van 3,9% in 2025 (€ 43.000) is de verlaging van de begroting € 283.915 (structureel) vanaf 2025. Nu de wijziging een kwartaal later ingaat valt de geraamde besparing voor 2025 lager uit. Dit is in deze begroting verwerkt.
  
  

Het begrotingsresultaat voor de jaren 2025 tot en met 2028 is opgenomen in onderstaande tabel. Het begrotingsperspectief is gecorrigeerd met het saldo van incidentele baten en lasten om zo het structurele begrotingsperspectief aan te geven. In bijlage C staat een overzicht van de geraamde incidentele baten en lasten.

De uitkomsten van de Septembercirculaire 2024 zijn nog niet verwerkt in deze programmabegroting. Voor de begrotingsbehandeling informeren wij u hierover.

				x € 1.000
Begrotingsperspectief	Begroting	MJB	MJB	MJB
	2025	2026	2027	2028
Structureel Begrotingsresultaat
Saldo bestaand beleid	111	-1.535	-387	348
Saldo nieuw beleid	-20	-20	-20	-20
Structureel perspectief	91	-1.555	-407	328
Incidentele baten en lasten
Saldo incidentele baten en lasten bestaand beleid	-1.259	-717	-	-
Saldo incidentele baten en lasten	-1.259	-717
Totaal begrotingsresultaat	-1.168	-2.272	-407	328

In bovenstaande tabel staat het begrotingsperspectief voor de komende jaren:

• Saldo bestaand beleid: dit is het structurele saldo van baten en lasten op basis van bestaand beleid
• Saldo nieuw beleid: dit is het saldo baten en lasten nieuw beleid bij vaststelling van dit nieuwe beleid (één onderwerp) 
• Structureel perspectief (na nieuw beleid): dit is het structurele begrotingsperspectief als positief wordt besloten over het structurele nieuw beleid. 
• Totaal begrotingsresultaat: dit is het totale begrotingsperspectief. Dit is inclusief incidentele baten en lasten