Algemeen

In onderstaand overzicht zijn de mutaties in het begrotingssaldo (geraamd resultaat) in kaart gebracht.

De Jaarrekening 2024 sluit met een positief saldo van € 2,118 miljoen. Op het totale budget van € 109,168 miljoen (totaal begrote lasten inclusief toevoeging reserves) van 2024 betekent dit een afwijking van 2%. Ten opzichte van de actuele begroting is het een positieve afwijking van € 2,989 miljoen. 

Hierna beschrijven we het gerealiseerde resultaat op hoofdlijnen. Bij de programma's geven we per programma een nadere specificatie van de verschillen.

In onderstaand overzicht treft u een analyse op hoofdlijnen aan van de belangrijkste financiële verschillen tussen de begroting 2024 na wijziging en de jaarstukken 2024. We geven verschillen aan die groter zijn dan € 100.000 en die bijdragen aan het resultaat. Het is in dit onderdeel nadrukkelijk niet de bedoeling een limitatieve opsomming te geven die per programma aansluit op onderstaand overzicht. In de programmaonderdelen, bij de 4e W-vraag ‘wat heeft het gekost?’, treft u een nadere gedetailleerde specificatie aan, waar we per programma de realisatie vergelijken met het geraamde resultaat.

Programma 0

• College B&W, nadeel € 586.000. Dit is vooral een gevolg van de actualisatie van de voorzieningen pensioenverplichtingen van de voormalige en huidige wethouders. Per saldo komt dit neer op een nadeel van € 575.000. Bij de ene voorziening is er sprake van een nadeel van € 777.000 en bij de andere een voordeel van € 224.000. Dit komt doordat de rekenrente is verlaagd. Daarnaast zijn de pensioenen verhoogd per 1 januari 2025. 1 oud-weterhouder is pensioengerechtigd geworden en daarom overgebracht van de een naar de andere voorziening. Dit zorgt voor een vrijval bij de voorziening van niet ingegane pensioenen. Per saldo is het nadeel op beide voorzieningen € 575.000 in totaal.
• Algemene uitkering, voordeel € 223.000. Verrekeningen algemene uitkering voorgaande jaren, nadeel € 30.000. De gevolgen van de decembercirculaire 2024 zijn niet via een begrotingswijziging in de begroting verwerkt, voordeel € 398.000. Dit is via mededelingen aan u gecommuniceerd. En er zijn verschillen in gehanteerde maatstaven. Dit is enerzijds een gevolg van eigen prognoses en anderzijds aanpassingen door het Rijk in gewicht en aantallen bij de decembercirculaire die pas in het jaar erop volgend via de betaalspecificatie wordt verrekend.
• Overige baten en lasten, nadeel € 189.000. Hier is de dotatie aan de voorziening oninbare debiteuren verantwoord, nadeel € 30.000. En nog een min van € 150.000 bij Nog te bestemmen posten. Dit betreffen budgetten die nog niet functioneel zijn ingevuld/verantwoord. Een besparing bij het sociaal domein € 150.000. Bij de begroting 2025 is deze voor een groot deel ingevuld.

Programma 1
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Programma 2
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Programma 3
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Programma 4
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Programma 5

• Sporthallen, voordeel € 191.000. De lasten zijn lager dan begroot doordat er nog geen lasten zijn geweest voor onderzoeken accommodatiebeleid (budget € 141.000) en doordat de subsidie voor de verduurzaming van het dorpshuis in Elsloo (€ 50.000) nog niet is uitbetaald. Een deel (€ 75.000) van het budget voor onderzoeken is gedekt via de algemene reserve. Dit blijft beschikbaar voor 2025. Voor het resterende deel € 116.000* stellen we voor om dit via resultaatsbestemming beschikbaar te houden voor 2025.
• Pumptrack Oosterwolde, voordeel € 140.000*. Bij de kaderbrief 2025 heeft de raad budget beschikbaar gesteld voor een skatebaan. Zowel qua vergunning als qua uitvoering is het handig om de pumptrack en de skatebaan aan elkaar te verbinden. Eind 2024 is gestart met de uitvoering. Planning is dat de pumptrack en de skatebaan in april 2025 gereed zijn. De raad is hierover geïnformeerd via de najaarsrapportage 2024 en mededeling #1734. We stellen voor het budget via resultaatbestemming beschikbaar te houden voor 2025. 

Programma 6

• Opvang Oekraïne, voordeel € 604.000. Ondanks een verdere verlaging van het ontvangen normbedrag, zijn er met de opvang van Oekraïense ontheemden middelen overgehouden in 2024. Voorstel is ook deze middelen in 2025 in te zetten, mede vanwege de grote opgave die er ligt om blijvend een grote groep ontheemden op te vangen. De concrete uitwerking volgt in 2025. We stellen voor dit via resultaatsbestemming beschikbaar te houden voor 2025. 
• Fonds Ooststellingwerf, voordeel € 107.000. Niet het volledige budget voor de subsidies is in 2024 besteed. Ook zijn er over voorgaande jaren een aantal terugbetalingen geweest. Dit zorgt voor een voordeel. 
• Levensonderhoud, voordeel € 226.000. In de begroting zijn de baten en lasten voor levensonderhoud gelijk aan elkaar geraamd. De lasten waren hoger door hogere aantallen WWB. Ook de baten waren hoger. Per saldo hebben we vanuit het rijk (buig-middelen) meer ontvangen dan we hebben uitgegeven. 
• Schuldhulpverlening, voordeel € 117.000. Via de meicirculaire 2024 hebben we € 60.000 structureel ontvangen voor aanpak schulden en armoede. Dit budget is in 2024 niet benut. Zoals ook al gemeld bij de najaarsrapportage 2024 zien we dat ook een deel van het reguliere budget niet wordt benut. Hierdoor ontstaat een incidenteel voordeel van € 57.000. Er zijn een aantal ontwikkelingen waardoor we verwachten dat dit budget de komende jaren wel nodig is. Het gaat dan acties die voortkomen uit het beleidsplan schuldhulpverlening dat in 2025 wordt voorgelegd aan de raad ter besluitvorming en om een subsidie voor de coördinatie van de 'papierwinkel'. Bij de voorjaarsrapportage 2025 stellen we voor het budget structureel aan te passen.
• Maatwerkvoorzieningen (Wmo), voordeel € 142.000. Het voordeel is ontstaan door meerdere factoren. We hebben € 34.000 meer eigen bijdrage Wmo ontvangen dan geraamd. Bij de najaarsrapportage hebben we het budget voor Wmo-vervoer verhoogd met € 100.000 op basis van een inschatting van de verwachte kilometers. Achteraf bleek deze toevoeging te hoog, wat heeft geleid tot een voordeel van € 79.000. Daarnaast hebben herverstrekkingen van hulpmiddelen uit het depot ertoe geleid dat er minder nieuwe verstrekkingen nodig waren, wat een voordeel van € 23.000 opleverde.
• Hulp bij het huishouden (Wmo), voordeel € 108.000. Bij de voorjaarsrapportage is het budget met € 365.000 naar boven bijgesteld in verband met hogere tarieven voor het jaar 2024. In de tweede helft van 2024 zijn de kosten voor hulp bij het huishouden gedaald, doordat minder uren zijn afgenomen dan eerder verwacht. Dit komt deels door seizoensinvloeden, zoals vakanties en feestdagen, waardoor uren niet altijd worden ingehaald. Hierdoor is een positief saldo ontstaan. De mogelijke invloed van Powerful Ageing op deze daling wordt nog onderzocht.
• Dagbesteding (Wmo), voordeel € 173.000. Het voordeel is deels ontstaan doordat we een teruggave hebben ontvangen voor niet ingezette subsidies over 2023. Daarnaast hebben we voor de uitgaven van indicatievrije dagbesteding gebruik gemaakt van de SPUK Friza middelen. Verder zijn er minder dagdelen afgenomen dan eerder ingeschat op basis van de indicaties. Dit komt deels door ziekte en vakantie van cliënt of begeleider, maar ook door een verdere afname van het aantal cliënten in de loop van 2024. Hierdoor vielen de daadwerkelijke kosten lager uit dan verwacht.
• Jeugdhulp, voordeel € 1.000.000. De begroting 2024 is bij de voorjaarsrapportage met € 2.300.000 bijgesteld vanwege de overschrijding van de jeugdkosten in de jaarrekening 2023. Om de kosten beter te beheersen, hebben we in de kaderbrief 2025 maatregelen aangekondigd die naar verwachting een besparing op de jeugdhulpkosten opleveren, oplopend tot € 1,2 miljoen in 2027. Het voordeel op jeugdhulpkosten komt vooral door lagere zorgkosten. In 2024 is het aantal cliënten gedaald, mede door de invoering van verschillende maatregelen, zoals de standaardisatie van processen, de implementatie van een prognosemodel en de monitor jeugd. Hierdoor hebben we beter inzicht gekregen in zowel de aantallen als de kosten. Daarnaast zijn ook de kosten voor jeugdbescherming en jeugdreclassering lager dan verwacht. Deze taken worden centraal uitgevoerd door SDF voor de Friese gemeenten. We zien een afname van het aantal daadwerkelijke maatregelen ten opzichte van de begroting, wat past binnen de bredere beweging om meer in te zetten op ondersteuning in het voorliggend veld.
• Beschermd wonen (Wmo) en Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang, voordeel € 439.000. We hebben een positieve afrekening ontvangen via het SDF voor beschermd wonen en voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. In de begroting hebben we rekening gehouden met een (beperkte) positieve afrekening. In de werkelijkheid bleek dit veel hoger te zijn. Dit was niet tijdig bekend om nog in de najaarsrapportage 2024 te verwerken. Daarnaast zijn de middelen hoofdlijnenakkoord GGZ die wij via het SDF ontvangen nog niet volledig benut. Deze middelen worden jaarlijks toegevoegd aan het budget zorg en veiligheid. In 2025 komt er een pilot voor de inzet van een wijk GGD'er. In 2024 zijn er eerst voornamelijk voorbereidende werkzaamheden gedaan, waardoor de lasten lager zijn. 

Programma 7
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Programma 8
Hier zijn geen afwijkingen groter dan € 100.000 die invloed hebben op het resultaat.

Het bepaalde bodembedrag van de algemene reserve is € 5,2 miljoen. In de paragraaf weerstandsvermogen is berekend dat de benodigde weerstandscapaciteit € 4,885 miljoen bedraagt. Er wordt een netto meerjarig beslag (2024-2027) gelegd op de algemene reserve van in totaal € 7,205 miljoen. Het meerjarig beslag bestaat uit de volgende onttrekkingen:

• OKO projectleider € 138.000 (2025-2026)
• WOO € 25.000 (2025)
• Toekomstvisie € 165.000 (2025)
• Vitale vakantieparken Hildenberg € 300.000 (2025-2027)
• Verkeersveiligheid € 295.767 (2025)
• MOP wegen € 218.763 (2025)
• Omgevingswet € 963.463 (2025-2029)
• Programma landelijk gebied € 332.783 (2026)
• Werkbudget Europapact Fryslân € 25.000 (2025)
• Subsidie vrijstaat en stichting Kortsluiting € 40.000 (2025-2026)
• Beheersing eikenprocessierups € 97.000 (2025)
• Skatebaan Oosterwolde € 125.000 (2025)
• Naar buiten € 100.000 (2025)
• Oekraïnemiddelen 2023 € 1.442.000 (2025)
• Volwassenfonds meedoenpas € 47.000 (2025)
• Welzijnscoaching € 75.000 (2025)
• Mantelzorgondersteuning € 25.000 (2025)
• JOGG-regisseur € 112.000 (2025-2026)
• Klimaatmiddelen € 283.450 (2025-2029)
• Uitvoeringsbudget programma duurzaamheid € 184.952 (2026-2029)
• OKO-uitvoeringskosten € 1.018.000 (2025-2026)
• Circulaire uitvoeringsstrategie € 156.804 (2025-2029)
• Taskforce wonen € 999.943 (2025)
• Verduurzaming dorpshuis Waskemeer € 35.000 (2025)

Het minimale niveau van de algemene reserve voor de komende jaren is € 17,290 miljoen. De stand van de algemene reserve bedraagt per ultimo 2024 € 32,333 miljoen. Na toevoeging van het gerealiseerde resultaat over 2024 (zie tabel voorstel bestemming gerealiseerd resultaat), stijgt de algemene reserve naar € 33,088 miljoen.

We stellen u voor het resultaat op onderstaande wijze te bestemmen:

• € 17.000 voor de mobiliteitsvisie. Het proces om uitvoering te kunnen geven aan de mobiliteitsvisie is vertraagd. Daarom zijn de middelen in 2024 niet volledig besteed. 
• € 116.000 voor accommodatiebeleid. De raad heeft in september 2024 besloten om € 66.000 van het budget accommodatiebeleid 2024 beschikbaar te stellen voor onderzoek verduurzamingsmogelijkheden Kampus en onderzoek dorpshuis Haule. Deze onderzoeken vinden in 2025 plaats. De lasten komen daarom ook in 2025. Daarnaast heeft de raad besloten om € 50.000 beschikbaar te stellen voor de verduurzaming van het dorpshuis in Elsloo. Dit budget is nog niet uitgegeven. De subsidie van IMF en de bijdrage vanuit de gemeente zijn gebaseerd op de verduurzaming van het bestaande dorpshuis in Elsloo. Inmiddels heeft Stichting Vereniging Accommodatie Elsloo (SVEA) een gewijzigd plan ingediend. Het plan is met de betrokken wethouders oriënterend besproken. Op basis hiervan werkt SVAE het plan verder uit en komt er bij de gemeente op terug. Het uitgewerkte plan wordt in 2025 verwacht. 
• € 10.500 voor subsidieregeling 80 jaar vrijheid. Deze regeling loopt door in 2025. Het budget is € 25.000. Er is voor bijna € 14.500 subsidie aangevraagd. Voor 2025 worden nog aanvragen verwacht. 
• € 37.000 voor het herplanten van bomen. Door capaciteitsproblemen zijn in 2024 de geplande te kappen bomen buiten de bebouwde kom niet gekapt. Daarom is er ook geen herplant geweest. Voor 2025 is capaciteit geregeld om de nodige inhaalslag te maken. 
• € 140.000 voor pumptrack Oosterwolde. Bij de kaderbrief 2025 heeft de raad budget beschikbaar gesteld voor een skatebaan. Zowel qua vergunning als qua uitvoering is het handig om de pumptrack en de skatebaan aan elkaar te verbinden. Eind 2024 is gestart met de uitvoering. Planning is dat de pumptrack en de skatebaan in april 2025 gereed zijn. De raad is hierover geïnformeerd via de najaarsrapportage 2024 en mededeling #1734.
• € 48.000 voor inburgering. De tijdelijke middelen van € 48.000 uit de begroting 2024, toegekend via de septembercirculaire 2022, konden niet ingezet worden door te weinig capaciteit. Door een tekort aan participatieactiviteiten willen we deze middelen in 2025 benutten om lokale participatie- en integratiemogelijkheden te versterken. Praktische oefening van de taal en actieve deelname aan de samenleving zijn cruciaal naast taallessen voor een succesvolle inburgering. Dit sluit aan bij het duale karakter van de Nieuwe Wet Inburgering, waarin leren in de praktijk en formeel leren hand in hand gaan.
• € 20.000 voor de subsidieregeling bloeizones. Deze regeling loopt door in 2025. In 2025 worden nog aanvragen verwacht. 
• € 604.000 voor Opvang Oekraïne. Ondanks een verdere verlaging van het ontvangen normbedrag, zijn er met de opvang van Oekraïense ontheemden middelen overgehouden in 2024. Voorstel is ook deze middelen in 2025 in te zetten, mede vanwege de grote opgave die er ligt om blijvend een grote groep ontheemden op te vangen. De concrete uitwerking volgt in 2025.
• € 105.000 voor natuurbrandpreventie en -mitigatie. Deze middelen hebben we via de decembercirculaire 2024 ontvangen en konden we daardoor niet meer in 2024 uitgeven. Het budget wordt in 2025 benut voor o.a. het slaan van nieuwe putten.
• € 32.000 voor spreidingswet. Deze middelen hebben we via de decembercirculaire 2024 ontvangen en konden we daardoor niet meer in 2024 uitgeven. Het budget wordt in 2025 benut voor het zoeken naar opvangplekken voor asielzoekers. 

Op basis van artikel 15 van de verordening ex. Artikel 212 (financiële verordening) is uitgesproken dat het college een nota reserves en voorzieningen opstelt in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Volgens de financiële verordening wordt het beleid ten aanzien van de reserves en voorzieningen jaarlijks herzien. Daarbij worden onder meer het doel, de heroverwegingen en de bestedingen van de gevormde reserves en voorzieningen opnieuw beoordeeld. In de nota reserves en voorzieningen zijn alle reserves en voorzieningen opgenomen. Hieronder volgt een samenvatting van de beoordeling van de reserves en voorzieningen ultimo 2024.

Als uitgangspunt voor de beoordeling reserves en voorzieningen jaarrekening 2024 is de eindstand van de reserves en voorzieningen in de jaarrekening 2023 genomen. De beoordeling 2024 heeft de volgende instellingen/opheffingen voor de reserves, voorzieningen en schulden tot gevolg:

• Het instellen van een reserve OKO
• Het instellen van een voorziening RVU
• Het instellen van een verliesvoorziening complex Muldersveld Makkinga

De raad heeft de bevoegdheid om onttrekkingen en toevoegingen tot en met 31 december van het betreffende boekjaar met tijdige begrotingswijzigingen te autoriseren. Voor een verdere toelichting verwijzen we naar de ‘Nota reserves en voorzieningen’.