De Jaarstukken bestaan uit twee delen, het jaarverslag en de jaarrekening. De plannen staan in de programmabegroting 2023 die in november 2022 door u is vastgesteld. Met het jaarverslag leggen wij verantwoording af over de belangrijkste beleids- en financiële resultaten. In de jaarrekening geven we de volledige financiële verantwoording en de balans met toelichting.
We beschrijven hieronder, op hoofdlijnen, een aantal belangrijke ontwikkelingen van het afgelopen jaar.
Sociaal Domein
Levensloopbestendig wonen
Steeds meer inwoners zijn bezig met levensloopbestendig wonen en zijn op de hoogte van de mogelijkheden om hun woning aan te passen. En van de ondersteuning die zij daarbij van ons kunnen krijgen (bijvoorbeeld verzilverlening).
Uitkeringsgerechtigden
Het aantal uitkeringsgerechtigden (P-wet) is iets gestegen. De instroom in de bijstand was net als in 2022 relatief laag door de gunstige arbeidsmarktsituatie. We zien wel de duurzame uitstroom uit de bijstand gestaag groeien (langer dan een half jaar uit de bijstand als ze eenmaal zijn uitgestroomd).
Regelingen
We bereiken steeds meer mensen met onze schulden- en armoederegelingen (inclusief energietoeslag). Het gebruik van regelingen is voor inwoners makkelijker geworden door hen te helpen via de Voorzieningenwijzer. Door de nieuwe taken op het gebied van vroegsignalering van schulden bereiken we mensen met (beginnende) schulden in een vroeg stadium.
Vangnet
Op www.socialekaartooststellingwerf.nl kunnen inwoners en verwijzers zoeken naar (indicatievrije) voorzieningen in en om onze gemeente, waar zij mogelijk baat bij hebben. In 2023 zijn er meer mogelijkheden bij gekomen voor indicatievrije dagbesteding. Daarnaast investeren we sinds dit jaar in welzijnscoaching door Scala. Er is aandacht voor de specifieke problematiek van dementie in onze gemeente onder andere door het subsidiëren van het project DementTalent, gericht op het stimuleren dat mensen met dementie vrijwilligerswerk gaan doen.
Wet Inburgering
De uitvoering van de Wet Inburgering staat goed op de rails. Het lukt slecht bij een deel van de statushouders om hen mee te laten doen in (vrijwilligers)werk. In 2023 hebben we in samenwerking met de woningcorporaties 38 woningen beschikbaar gesteld aan statushouders.
Opvang vluchtelingen
We zorgden dit jaar opnieuw dat een groep ontheemden uit Oekraïne veiligheid en opvang ontving en dat zij zich dagelijks kunnen redden. Er is een tijdelijke opvang voor statushouders in Rikkingahof gerealiseerd waardoor we bijdragen aan de verlichting van het vraagstuk rondom vluchtelingenopvang.
Verbondenheid
Er komen steeds meer initiatieven voor ontmoeten en verbinden in de dorpen tot stand. Via het Fonds 2023 zijn 14 nieuwe maatschappelijke initiatieven financieel ondersteund. We hebben eind 2022, door het initiatiefvoorstel van de raad, een 'noodfonds maatschappelijke organisaties' ingesteld. Hiermee zijn in 2023 een aantal verenigingen en andere organisaties gesteund om de hoge energielasten te dragen. Daarnaast is de Lokale inclusie agenda geactualiseerd en is de uitvoering opgepakt (intern en extern).
Cultuur en 'dit is Ooststellingwerf'
We bekostigden een kwartiermaker ter ondersteuning van de kerngroep die bezig is met het maken van een bedrijfsplan voor een (culturele) Bruisplek in de gemeente. We werkten in 2023 samen met inwoners, Scala en andere maatschappelijke organisaties aan een nieuw platform ‘Dit Is Ooststellingwerf’ waar verhalen van vrijwilligers, mantelzorgers en maatschappelijke initiatieven bij elkaar komen en waar inwoners informatie vinden over vrijwilligersondersteuning, hulp voor mantelzorgers en het initiatievenloket van de gemeente. Begin 2024 lanceren we dit platform.
Gezondheid
We investeerden op allerlei manieren in een gezonde leefomgeving (denk aan speelvoorzieningen, groene schoolpleinen, fietspaden, watertappunten, gezonde school, gezonde sportkantine, rookvrije gebieden, hoge nood app et cetera). We zien dat het iets beter gaat met de mentale weerbaarheid van kinderen tussen de 4 en 12 jaar (kindmonitor 2022, GGD). De cijfers van de GGD van begin 2022 laten zien dat de weerbaarheid van jongeren vanaf 12 jaar aandacht vraagt. We ondersteunden de bloeizones (Appelscha, Haulerwijk). Dit zijn initiatieven van dorpen/inwoners, gericht op positieve gezondheid. In Oldeberkoop is vanuit het dorp ook een bloeizone gestart.
Jeugdhulp
In totaal zien we een stijging van het aantal jeugdigen in zorg. Daarnaast stijgen de gemiddelde kosten per jeugdige. We kijken doorlopend hoe we de uitgaven kunnen beperken en nog meer preventief kunnen inzetten. We zijn bezig om de prognose te laten toetsen, oorzaken te achterhalen en opties te vinden om de stijging in de lasten te verminderen dan wel om te buigen. U heeft in februari 2024 een mededeling ontvangen over de overschrijding van het jeugdhulp budget in 2023. En in maart heeft u de rapportage 'grip krijgen op jeugdkosten ontvangen'.
Steeds meer ouders kloppen aan bij de Consulent Jeugd in de huisartsenpraktijk en op scholen. Dit is een medewerker van het Gebiedsteam met kennis van het hele spectrum van opvoed- en opgroeiproblematiek. Door deze samenwerking kan de consulent zelf vragen oppakken, waarvoor de huisarts voorheen een doorverwijzing zou geven voor (duurdere) specialistische jeugdhulp. In 2023 besloot de raad meerjarig te investeren in het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).
Ruimtelijke en economische ontwikkelingen
Recreatie en toerisme en economie
De promotie en marketing van Ooststellingwerf als toeristische bestemming is een doorlopend proces. Daar wordt hard aan gewerkt door Coöperatie Appelscha 3.0, Recreatieschap Drenthe en de regionale marketingorganisatie Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland (TRZF). Ook is onze deelname aan de marketing Koloniën van Weldadigheid opgestart zodat we kunnen profiteren van onze ligging tussen de koloniën in Veenhuizen en Frederiksoord.
In april 2022 is het Stellingenpad, een lange afstandsroute, geopend. Het Stellingenpad gaat over het knooppuntennetwerk dat met zowel de Marrekrite en het Recreatieschap Drenthe is ontwikkeld. Het Stellingenpad is in 2023 verkozen tot Wandelroute van het jaar in de Benelux.
In 2023 is de verkoop van bedrijfskavels weer opgestart. Er zijn kavels in optie die in 2024 worden aangekocht en bebouwd. Daarnaast is er vraag naar het vestigen van duurzame bedrijven op het Ecomunitypark. Het bestemmingsplan om uitbreiding mogelijk te maken is in voorbereiding.
Het college had van de raad de opdracht gekregen om te onderzoeken hoe we het Biosintrum een duurzame en gezonde positie kunnen geven met behoud van haar doelstellingen. Daarom heeft de raad op 20 juni 2023 besloten om het Biosintrum aan Stichting Biosintrum te verhuren.
Duurzaamheid
We krijgen steeds meer inzicht in de CO2-reductie in Ooststellingwerf door de inzet van het CO2-dashboard. Ten opzichte van 1990 is de uitstoot in 2020 met 33,6% afgenomen. Nationaal bedroeg de reductie van alle broeikasgassen 24,7%. De afname van uitstoot in Ooststellingwerf is voor een groot deel toe te schrijven aan de opwek van duurzame energie.
We zien dat steeds meer inwoners bezig zijn met energiebesparing en het treffen van verduurzamingsmaatregelen, zoals isolatie of de aanleg van een warmtepomp en zonnepanelen. Voor huishoudens met een laag inkomen is energietoeslag beschikbaar en ca. 800 inwoners in energiearmoede hebben gebruik gemaakt van de witgoedwissel met een gratis energiecoachgesprek. Hiermee proberen we de energietransitie voor alle inwoners haalbaar en betaalbaar te houden.
Omgevingswet
We hebben ons voorbereid aan de hand van de actielijst van de VNG, wat betekent dat we ons hebben geconcentreerd op de acties die minimaal nodig zijn voor inwerkingtreding van de Omgevingswet. Deze (minimale) acties zijn uitgevoerd. Met de pilot omgevingsplan Appelscha zijn we verder gegaan dan de minimale vereisten. De Omgevingswet voeren we nu beleidsneutraal in. In de periode van 2024 tot 2032 maken we een gebiedsdekkend omgevingsplan met daarin eventuele beleidskeuzes. In 2023 zijn nog veel initiatieven onder de oude wet ingediend. Het vroeg veel ambtelijke inzet om deze bestemmingsplannen nog te verwerken.
Taskforce Wonen
De druk op de woningvoorraad is groot en vraagt om creatief denken en handelen om de voorraad (tijdelijk) te vergroten. We zijn in gesprek met initiatiefnemers, corporaties, bouwers en de provincie om alle mogelijkheden te benutten. De Taskforce Wonen is volop bezig om de versnelling van eigen plannen en plannen van derden in uitvoering te brengen. In 2023 hebben we plannen voor in totaal 175 nieuwe woningen in procedure gebracht. We hebben hierbij ook aandacht voor innovatieve woningbouw. Daarnaast zetten we in op intensievere samenwerking met en tussen zorgpartijen om ervoor te zorgen dat ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen wonen.
Veiligheid, bestuur en dienstverlening
Veiligheid
We hebben de kennis vergroot van de medewerkers die bij de crisisorganisatie betrokken zijn. Daarnaast zijn er nieuwe Officieren van Dienst getraind en worden zij ingezet. We hebben de bewustwording over ondermijning vergroot bij de inwoners in het buitengebied, ondernemers en collega’s.
Bestuur
De legesverordening met ingangsdatum 1 januari 2024 is in OWO-verband aangepast aan de nieuwe wetgeving namelijk de Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging (Wkb). We hebben gewerkt aan de Samenwerkingsagenda. Van de A-dossiers Stikstof en Financiën en lokale lasten zijn in 2023 startnotities in de raad besproken. De startnotitie over energietransitie is in 2023 voorbereid. Daarnaast is in 2023 met de raad gesproken over de startnotities inwonersparticipatie en accommodatiebeleid. Het participatiebeleid is vastgesteld in de raad.
Dienstverlening
Er worden steeds meer producten digitaal aangeboden, zoals het verlengen van een rijbewijs en verzoeken om kwijtschelding of betalingstermijnen. Daarnaast blijft contact mogelijk aan de publieksbalie voor alle producten. Kanaalsturing is in gang gezet met als doel de inwoner met zijn vragen sneller naar de juiste plek te sturen. Daarnaast handelden we terugbelnotities sneller af.
Tot slot de financiële doorkijk
De Jaarrekening 2023 sluit met een positief saldo van € 3,857 miljoen. Op het totale budget van € 100 miljoen (totaal begrote lasten inclusief toevoeging reserves) van 2023 betekent dit een afwijking van 3,9%. Ten opzichte van de actuele begroting is het een positieve afwijking van € 4,507 miljoen. Het resultaat komt hoofdzakelijk doordat we een hogere algemene uitkering uit het gemeentefonds ontvingen door de september- en decembercirculaire. Daarnaast is niet het volledige budget van het initiatiefvoorstel besteed. Ook was er een positieve afrekening beschermd wonen en een voordeel op het budget opvang Oekraïners. We hadden een nadeel door hogere lasten jeugdhulp.